Najdroższa przyprawa świata - szafran

Pochodzenie
Szafran to inaczej krokus - znany nam kwiat, który dzieli się na ponad 80 gatunków. Jednym z nich jest szafran uprawny (łac. crocus sativus), z którego robi się przyprawę w postaci nitek lub proszku. Źródła pochodzenia szafranu nie są do końca znane. Wiadomo, że w 3000 r. p.n.e. używany był przez Egipcjan jako środek leczący choroby oczu, a także jako kosmetyk i składnik niezbędny do balsamowania zwłok. Wiadomo również, że nazwa wywodzi się z Persji i to właśnie tam szafran był używany jako przyprawa oraz barwnik tkanin. W starożytnej Grecji szafran był lekiem na kaca oraz afrodyzjakiem. W średniowieczu w Chinach służył wytwarzaniu perfum. Wtedy także dotarł do Europy. Pojawił się w Niemczech, Francji i Anglii. W dobie renesansu wartość przyprawy była wyższa od złota, toteż często ją podrabiano. Znany z różnych kontrowersyjnych pomysłów król Anglii - Henryk VIII karał śmiercią za fałszowanie szafranu, który był jedną z jego ulubionych przypraw.

Uprawa
Obecnie szafran uprawia się w basenie Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie, a także w Kaszmirze. Najwięcej przyprawy produkuje się w Hiszpanii i Iranie - aż 80% produkcji światowej, czyli ok. 300 ton rocznie. Najbardziej ceniony w świecie jest szafran produkowany w regionie La Mancha w Hiszpanii. Osiąga on najwyższe ceny, czym kusi konkurencyjnych producentów do oznaczania własnego szafranu nazwą hiszpańskiego. Aby tego uniknąć, przyprawa z La Manchy chroniona jest znakiem jakości Denominación de Origen „Azafrán de la Mancha”.

Aby proszek mógł powstać, należy zebrać pręciki wraz ze znamionami słupków krokusów. Sposób zbioru nie zmienił się od wieków. Można je zbierać wyłącznie ręcznie, co jest rzadkością w dzisiejszych czasach. Krokus wyrasta z bulwocebuli w ciągu jednej nocy, więc o wschodzie słońca należy je zebrać. Później oddziela się znamiona od reszty kwiatu i suszy się je. To właśnie wtedy uzyskują kolor, zapach, tracą większość swojej pierwotnej wagi i stają się nitkami, które później można kupić w sklepie. Aby uzyskać kilogram szafranu, potrzebne jest ok. 150 tys. krokusów! To wszystko sprawia, że jest to bardzo pracochłonna i czasochłonna praca i droga inwestycja. To rozwiązuje zagadkę zabójczo wysokich cen szafranu. W zależności od jakości przyprawy, ceny za kilogram zaczynają się od kilkuset euro aż do kilku tysięcy euro za szafran z La Manchy.

Właściwości
Szafran słynie głównie z właściwości aromatycznych i smakowych, toteż często kojarzy się wyłącznie z gotowaniem. A nie tylko w kuchni się przydaje. Przypisuje się mu również właściwości lecznicze, kosmetyczne, a także używa jako barwnika i afrodyzjaka.

Kuchenne
Szafran ma specyficzny, bardzo aromatyczny zapach i intensywny kolor. Używa się go do barwienia i aromatyzowania zup, mięsa, sosów i ryżu, ciast, a także kawy i likierów. Nie powinno się używać go zbyt wiele, ponieważ nadaje wtedy gorzki smak potrawie. Szafran powinien zostać rozpuszczony i rozgnieciony w przypadku nitek w niewielkiej ilości wody, a potem dodany do potrawy. Aby w pełni móc wykorzystać właściwości przyprawy w kuchni, szafran powinien mieć mniej niż rok. Proszek z krokusa dodawany jest m.in. do hiszpańskiej paelli, włoskiego risotto i do potraw z ryżu w Indiach.

Lecznicze
Już w starożytności znano lecznicze właściwości szafranu. Wprawdzie nie potwierdzono działania na wszystkie choroby, które starożytni leczyli tym proszkiem, ale nie ulega wątpliwości, że właściwości lecznicze szafran posiada. Przede wszystkim ma działanie antydepresyjne - zwiększa stężenie serotoniny i dopaminy w organizmie, które odpowiadają za dobry nastrój. Podobno działa łagodząco na objawy napięcia przedmiesiączkowego, na które narzeka sporo kobiet. Ponadto szafran pomaga w leczeniu migren i bólu głowy, poprawia krążenie i trawienie, a także przeciwdziała skurczom.

Kosmetyczne
Rozpuszczony szafran w wodzie może służyć do farbowania włosów i nawanniania perfum.

Afrodyzjak
Nie od dziś szafranowi przypisywane są również magiczne właściwości miłosne. Starożytni Grecy uważali, że wzmaga on popęd płciowy u mężczyzn i pobudza kobiety, wywołując silny orgazm. Naukowcy potwierdzili, że przyprawa ma działanie stymulujące i wzmaga potencję.

Szafran kusi oczywistymi walorami smakowymi oraz innymi właściwościami odwrotnie proporcjonalnie do ceny, jaką trzeba za niego zapłacić. Na szczęście, potrzebna jest tylko szczypta przyprawy dodana do dania, więc nie musimy od razu kupować kilograma szafranu, ponieważ go nie zużyjemy. Kilka gram wystarczy na trochę, a jego zakup aż tak mocno po kieszeni nie uderzy.