Twierdza Świnoujście

Pomiędzy nimi powstały dwie wyspy: należący w większej części do Niemiec Uznam oraz Wolin. Trzecia wyspa, Krasibór powstała w sposób sztuczny w latach 1874 - 1880, po przekopaniu wschodniego fragmentu wyspy Uznam Kanałem Piastowskim, który skrócił drogę wodną ze Świnoujścia do Szczecina. I właśnie na tych trzech wyspach plus 44 małych i niezamieszkanych rozciąga się Świnoujście.

Historia fortyfikacji
Pierwsze fortyfikacje u ujścia Świny powstawały już w średniowieczu. Budowali je najpierw książęta pomorscy, potem Duńczycy i Szwedzi, w końcu Francuzi i Prusacy. Ale fortyfikacje z prawdziwego zdarzenia zaczęto tu budować w roku 1849, po pierwszym konflikcie zbrojnym z Danią. Inicjatorem Budowy twierdzy był książę Adalbert von Preussen. Plac budowy odwiedzali królowie i cesarze; doszło tu także do spotkania cesarzy Niemiec, Austrii i cara Rosji.

Podczas I Wojny Światowej przyjechała tu podobno sławna tancerka i podwójny szpieg Mata Hari. Świnoujście było w tym czasie bazą cesarskiej marynarki. Nie stoczono tu jednak żadnych walk - prawdopodobnie dlatego, że tutejsze działa budziły respekt. Do końca II Wojny Światowej znajdowała się tu największa baza Kriegsmarine na Bałtyku. Po wojnie Rosjanie i Polacy prowadzili na terenie fortu prace fortyfikacyjne, wykorzystując istniejące już budowle. Po zakończeniu zimnej wojny świnoujski fort utracił całkowicie swoje znaczenie, stając się wyłącznie atrakcją turystyczną.

Trzy ocalałe forty
Twierdza Świnoujście składała się z czterech fortów, z których do dzisiaj zachowały się trzy. Wybudowany w latach 1848-1860 w Warszowie na wyspie Wolin tzw. Fort I został zniszczony w latach 70 XX wieku.

Fort Anioła swoją nazwę zawdzięcza podobieństwu do rzymskiego Zamku Świętego Anioła. Stąd miano prowadzić obronę zachodniej części fortyfikacji od strony lądu. Jest to najstarszy z tutejszych fortów, wybudowany został w latach 1854 - 58. Jest to 3-piętrowa rotunda z tarasem i otworami na karabiny i działa. Otoczony został wałami ziemnymi i podwójną fosą. Pod koniec XIX wieku do fortu doprowadzono linię telegraficzną i energetyczną, a w czasie II Wojny Światowej połączono go kolejką wąskotorową z pozostałymi fortami. Po wojnie zamontowano tu drzwi pancerne i osłony przeciwchemiczne na okna. Do 1992 roku stacjonowała tu radziecka jednostka wojskowa. Obecnie budowla jest udostępniona do zwiedzania. Jej obecny adres to Świnoujście, ul Jachtowa 3.

Najciekawszy jest Fort Wschodni zwany też Fortem Gerharda na pamiątkę pruskiego oficera i wybitnego budowniczego fortyfikacji XVIII w. Gerharda Corneliusa von Wallrave. Wybudowany w latach 1856 - 1863 na bazie istniejących wcześniej szańców obronnych pełnił funkcję bloku koszarowo - bojowego. Po I Wojnie Światowej oraz w czasie II stanowił zaplecze magazynowe całej twierdzy, a po wojnie - podobnie, jak Fort Anioła - zajęty był przez Rosjan. Po ich odejściu najpierw były tam magazyny, potem budynek stał pusty. Od 2001 roku mieści się tu Muzeum Obrony Wybrzeża, a zwiedzających oprowadzają przebrani w pruskie mundury studenci.

Budowę Fortu Zachodniego rozpoczęto w toku 1856. Otoczony wspólną fosą z Fortem Anioła wraz z nim pełnił funkcję zachodniej twierdzy artyleryjskiej. Po podpisaniu Traktatu Wersalskiego został częściowo rozbrojony, ale w 1937 roku zainstalowano w nim szkolną baterię nadbrzeżną. W 1941 na szczycie wybudowanego tu bunkra dowodzenia zainstalowano dalmierz optyczny do kierowania ogniem. Po wojnie, do 1961 roku stacjonowała tu marynarka radziecka.

Atrakcje turystyczne
Od kilku lat przez najciekawsze miejsca świnoujskiej twierdzy została wytyczona 4 - kilometrowa ścieżka dydaktyczna pod nazwą Szlak Fortyfikacyjny Twierdzy Świnoujście. Rozpoczyna się ona w Forcie Wschodnim i prowadzi wzdłuż wschodniej strony rzeki Świny. Obejmuje on najciekawsze obiekty militarne świnoujskiej twierdzy; przy okazji możemy podziwiać piękno miejscowej przyrody. Wzdłuż szlaku ustawione są tabliczki z informacjami na temat mijanych budowli.

Twierdza w Świnoujściu to jedyny tak duży kompleks militarny w Polsce. A w lecie, podczas Dni Twierdzy odbywają się tu rekonstrukcje bitew z czasów II Wojny Światowej.

Twierdza w Świnoujściu zainteresuje przede wszystkim miłośników historii wojen - i to nie tylko tej najnowszej. Ale Świnoujście to przede wszystkim szeroka plaża, szum morza, szlaki piesze i rowerowe - to po prostu możliwość wspaniałego wypoczynku. Może to być zarówno leniuchowanie na plaży, połączone z kąpielami w morzu i szukaniem bursztynu, jak i wycieczki - do Szczecina, nad Jezioro Turkusowe...

Wokół Świnoujścia wytyczone są cztery szlaki rowerowe o długości 20 - 25 km., trzy szlaki piesze (jednym z nich jest wspomniana ścieżka edukacyjna) oraz dwa kajakowe. Każdy z nich pozwala zobaczyć piękne krajobrazy i zwiedzić ciekawe miejsca.

A czy wiecie, że zamieszkała jest tylko część Świnoujścia położona na wyspach Wolin, Uznam i Krasibór? Pozostałe wysepki nie nadają się do zamieszkania - często są zalewane przez wody przyboju. W północnej części Krasiboru utworzono ostoję ptaków Karsiborska Kępa. Na wyspie Uznam, w zachodniej części miasta znajduje się przejście graniczne Świnoujście - Ahlbeck, a w południowo-zachodniej - Świnoujście-Garz. Z portu w Świnoujściu wypływają promy do Ystad. Do Berlina jest stąd 160 kilometrów, do wybrzeży Szwecji - 175, a do Danii - 150. Jest więc nasze Świnoujście nie tylko atrakcją turystyczną, ale także polskim oknem na świat.