Co warto zobaczyć we Lwowie?

Wojna nie oszczędziła Lwowa, w wyniku dwóch okupacji ucierpiało zarówno miasto jak i jego mieszkańcy. Po wojnie Lwów znalazł się na marginesie i zaczął powoli popadać w ruinę. Dziś, po latach zaniedbań, pięknieje w oczach i ponownie zachwyca unikalną atmosferą.

We Lwowie zachwycają zwłaszcza kościoły. W swoim czasie Lwów był jedynym miastem posiadającym katedry trzech obrządków: łacińskiego (Katedra Łacińcka), ormiańskiego (Katedra Ormiańska) i prawosławnego (Sobór św. Jura).

Katedra Ormiańska jest unikatem na skalę europejską. Lwów był ważnym ośrodkiem handlowym. Osiedlali się w nim kupcy różnego pochodzenia: greccy, żydowscy, wołoscy i ormiańscy. Ormianie zajmowali początkowo wyznaczoną im ulicę, ale wraz z postępem asymilacji i wzrostem zamożności zaczęli zasiedlać większe tereny. We Lwowie istniało kilka ormiańskich kościołów. Katedra jest jedynym ocalałym i czynnym do dziś.

Świątynia składa się z kilku części, pochodzących z różnych okresów i reprezentujących różne style. Najstarsza z nich powstała w XIV wieku i reprezentuje styl wschodnioormiański. Ufundowali ją dwaj kupcy spoza Lwowa: Jakub z Kaffy i Panos z Gazaratu. Kościół stał się siedzibą biskupstwa, pierwszy biskup miał na imię Grzegorz. Rozbudowa świątyni nastąpiła w pierwszej połowie XVII wieku, w stylu renesansowym z elementami baroku. Decyzję tą podjął biskup Mikołaj Torosowicz po tym, jak w 1630 roku zawarł unię z Rzymem. Chciał powiększyć kościół i przystosować go do nowego obrządku liturgicznego. Wystrój katedry zmienił się na barokowy po odbudowie, która nastąpiła po pożarze w 1712 roku. Najnowsza część pochodzi z początku XX wieku, dodano wtedy nową, zachodnią część, przed wybuchem II Wojny Światowej katedra otrzymała jednolity wystrój.

Po II Wojnie Światowej władze sowieckie zlikwidowały struktury kościoła ormiańskiego na Ukrainie. Katedra Ormiańska została przeznaczona na magazyn. Powróciła w ręce Ormian dopiero po powstaniu niepodległej Ukrainy, rozpoczęła się również jej stopniowa renowacja. Niesamowite wrażenie robią dekoracje ścian: malowidła Jana Henryka Rosena, kompozycja „Pogrzeb św. Odilona”, fresk „Ustanowienie Przenajświętszego Sakramentu”, mozaika Józefa Mehoffera „Trójca Święta”.

Do katedry przylega klasztor benedyktynek ormiańskich, rezydencja biskupów, dzwonnica i budynek dawnego sądu ormiańskiego. Całość tworzy urokliwy kompleks z kilkoma dziedzińcami, pełen pamiątek z przeszłości i małych perełek architektonicznych. Warto zwłaszcza zobaczyć dziedziniec wschodni i Zaułek Ormiański, łączący go z ulicą Łesi Ukrainki.

Katedra Łacińska, popularnie nazywana po prostu Katedrą Lwowską, jest jednym z najstarszych kościołów w mieście. Wybudowano ją na przełomie XIV i XV wieku w styku gotyckim. Wnętrze posiada wystrój barokowy i rokokowy. W ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Łaskawej, zwanej także Domagaliczowską. Ten drugi przydomek wziął się od nazwiska Katarzyny Domagaliczówny, zmarłej wnuczki mieszczanina Józefa Szolc-Wolfowicza, autora obrazu, który namalował go dla niej, jako epitafium. Przy tym właśnie obrazie składał swoje słynne lwowskie śluby król Jan Kazimierz.

Katedrę otaczają kaplice, z których najsłynniejsza to Kaplica Kampianów, zbudowana w XVI wieku, jako mauzoleum rodziny Kampianów. Jest najbardziej okazałą kaplicą w całej katedrze oraz najcenniejszym późnorenesansowym zabytkiem Lwowa. Jej ściany zdobią marmurowe rzeźby, wykonane prawdopodobnie przez Jana Pfistera i Henryka Horsta. Niemniej słynna jest Kaplica Boimów. Wzniesiono ją jako kaplicę wolnostojącą na przyległym do katedry cmentarzu. Pełniła funkcje mauzoleum kupieckiej rodziny Boimów.

Sobór św. Jura jest obecnie katedrą greckokatolicką. W latach 1946-1990 pełnił funkcję katedry prawosławnej. Obok świątyni znajduje się dzwonnica, budynki kapituły i pałac metropolitów. Cały kompleks otoczony jest murem. Katedra jest budowlą monumentalną, dynamiczną, łączącą w sobie architekturę wschodu i zachodu.

Duże wrażenie robi główna fasada, ozdobiona formami wklęsło-wypukłymi, łamanymi gzymsami i pilastrami. Nad portalem wejściowym umieszczono rzeźbę przedstawiającą św. Jura (Jerzego) walczącego ze smokiem. Pod prowadzącymi do niego schodami znajduje się grota z rzeźbą św. Onufrego. Wewnątrz uwagę zwraca ikonostas z cudowną ikoną Matki Boskiej Trębowelskiej, datowaną na XVII wiek. Przywiózł ją do Lwowa w 1673 roku biskup Józef Szymlański, ratując w ten sposób od zniszczenia przez Turków.

W katedrze przechowywane są relikwie świętych - Mikołaja i Piotra. W jednej z krypt pochowani są meteopolici greckokatoliccy, w innej złożone są doczesne szczątki księcia ruskiego Jarosława Ośmiomysła. W pałacu metropolitów zatrzymał się w 2001 roku Jan Paweł II, jako gość metropolity Lubomyra Huzara. W środkowej części budynku kapituły wisi najstarszy na Ukrainie dzwon, zwany Tatarem lub Dzwonem Lubarta, wykonany w 1341 roku.

Wizytówką Lwowa jest przepiękna starówka, wpisana na listę UNESCO w 1998 roku. Koniecznie należy zobaczyć zespół Cerkwii Wołoskiej, składający się z: Cerkwii Wołoskiej (Uspieńskiej), Kaplicy Trzech Świętych i Wieży Korniakta. Równie interesujący jest kościół dominikanów. Do ciekawych budowli sakralnych należy również kościół Jezuitów, kościół św. Antoniego i klasztor bernardynów.

Nie wolno pominąć lwowskiego Rynku. Ma on prostokątny kształt i wyglądem przypomina nieco rynek wrocławski. We wszystkich rogach znajdują się studnie - fontanny z rzeźbami przedstawiającymi postacie mityczne. Do najważniejszych budowli lwowskiego rynku należą: Ratusz, Kamienica Królewska, Kamienica Badinellich, Czarna Kamienica, i pałac arcybiskupów.

Główną aleją spacerową Lwowa jest Prospekt Swobody. Dawniej nazywano go Wałami Hetmańskimi, ponieważ do XVIII wieku w tym miejscu znajdowały się wały obronne miasta. Prospekt Swobody otwiera Plac Mickiewicza, a zamyka Opera Lwowska. Jest ona jednym z najsłynniejszych i najczęściej oglądanych zabytków miasta. Nazywana była wcześniej Teatrem Miejskim lub Teatrem Wielkim. Wcześniej stał na tym miejscu pałac Gołuchowskich, sąsiadujący z budynkiem mieszczącym scenę narodową.

W 1895 roku rada miast podjęła decyzje o budowie nowego gmachu teatralnego. Rozpisano konkurs na projekt architektoniczny, który wygrał Zygmunt Gorgolewski. Budowa trwała od 1897 do 1900 roku. Na uroczystym otwarciu pojawili się: Henryk Sienkiewicz, Ignacy Paderewski, Stanisław Badeni i arcybiskup Lwowa, a także rabin i pastor. Przed II Wojną Światową w teatrze funkcjonowały trzy sceny: dramatyczna, komediowa i operowa. Budynek Opery Lwowskiej zdecydowanie należy do najładniejszych w mieście. Zdobią go dekoracje nawiązujące tematycznie do sztuki teatralnej. Rzeźby postaci na fasadzie głównej przedstawiają: Poezję, Muzykę, Sławę, Fortunę, Komedię i Tragedię. Wnętrze urządzone jest z przepychem i elegancją. Szczególnie warte uwagi są dwie loże: cesarska i marszałkowska z odrębnymi salonami i toaletami. Widownia mieści 1200 osób.

Interesującym zabytkiem Zamek Wysoki - murowany, gotycki zamek wybudowany przez króla Kazimierza Wielkiego. Pełnił przede wszystkim funkcje obronne. Ze wzgórz zamkowego rozciąga się wspaniały widok na miasto.

Wycieczka do Lwowa nie byłaby kompletna bez odwiedzenia dwóch cmentarzy: Łyczakowskiego i Orląt Lwowskich.

Cmentarz Łyczakowski jest najstarszą nekropolią Lwowa, założoną w 1786 roku. Położony jest we wschodniej części miasta, na naturalnych wzgórzach porośniętych starym drzewostanem. Cmentarz reprezentuje ogromną wartość zabytkową i artystyczną. Nagrobki, kaplice, pomniki, kolumny, obeliski prezentują różne style. Do cmentarza prowadzi neogotycka brama, wykonana ze starych, pozbawionych opieki i zniszczonych pomników cmentarnych. Na Cmentarzu Łyczakowskim pochowane są wybitne osobistości, zasłużone dla Polski i Ukrainy, na polu sztuki, nauki i polityki. Wymienić należy choćby: Oswalda Balzera, Gabrielę Zapolską, Marię Konopnicką, Stefana Banacha, Artura Grottgera, Iwana Franko, Wołodymira Iwasiuka, Izydora Szaraniewicza. Szczególne miejsce zajmują bohaterowie walk o niepodległość z różnych okresów historycznych: żołnierze kościuszkowscy i napoleońscy, powstańcy listopadowi i styczniowi, legioniści oraz obrońcy Lwowa z 1918 roku - Orlęta Lwowskie.

Cmentarz Orląt Lwowskich jest autonomiczną częścią Cmentarza Łyczakowskiego, przez Polaków jest często nazywany „miejscem świętym”. Pod koniec października 1918 doszło do sporu pomiędzy dopiero co proklamowanym państwem ukraińskim a odradzającym się państwem polskim. Chodziło o tereny Galicji Wschodniej, aż po rzekę San, które Ukraińcy zamierzali włączyć do swojego państwa. 1 listopada żołnierze ukraińscy zaczęli zajmować najważniejsze budynki miasta. W odpowiedzi Polacy zaczęli organizować swoje grupy oporu, do których przystępowała głównie młodzież. Walki o Lwów trwały do 22 listopada, zginęło w nich 439 Polaków, najmłodszy z obrońców miał 9 lat, dwaj najstarsi po 75. Ciała poległych grzebano w pobliżu punktów oporu.

Sprawa utworzenia osobnego cmentarza została podniesiona w 1919 roku z inicjatywy matki jednego z poległych. W 1921 roku rozpisano konkurs na mauzoleum obrońców Lwowa. Wygrał go student Politechniki Lwowskiej i uczestnik walk o Lwów, Rudolf Indruch. Najważniejszymi punktami na cmentarzu są: Kaplica Obrońców Lwowa, znajdujące się tam Katakumby z ciałami 72 ofiar oraz Pomnik Chwały. Po zajęciu Lwowa przez wojska radzieckie Cmentarz Orląt został zdewastowany. Jego odbudowa stała się możliwa dopiero w 1989 roku. Odrestaurowany cmentarz otwarto uroczyście w 2005 roku.

Innymi wartymi zobaczenia obiektami we Lwowie są: Arsenał Królewski, Arsenał Miejski, Baszta Prochowa, Ossolineum, Uniwersytet i Politechnika.