Safari w Kenii

W mojej wyobraźni Kenia jest rudo-purpurowa jak stroje Masajów i czerwona ziemia w Parku Narodowym Tsavo Wschodnie, złotosłomkowa jak sawanna i majestatyczne lwy, soczyście zielona po długiej porze deszczowej i wreszcie turkusowo-błękitna jak fale Oceanu Indyjskiego.

Do Kenii można przyjechać w dowolnym momencie, jednak większość turystów pojawia się tu między grudniem a marcem (ze względu na gwarancję doskonałej pogody) oraz lipcem i wrześniem (w czasie Wielkiej Migracji ssaków kopytnych z tanzańskiego Parku Narodowego Serengeti do kenijskiego Rezerwatu Narodowego Masai Mara). W Kenii występują zasadniczo dwie pory deszczowe: krótsza - w listopadzie oraz dłuższa trwająca od końca marca do przełomu maja i czerwca. Podczas opadów pojawia się dużo komarów, zwiększa się zatem zagrożenie malaryczne, nieco trudniej też obserwować zwierzęta, jednak wyprawy safari są wtedy znacznie tańsze.

Kenijska sawanna stanowi znakomite miejsce dla osób potrzebujących wyciszenia i oderwania się od cywilizacji. Nic tak nie uczy dystansu do siebie i własnego życia jak obcowanie z dziką przyrodą. Dlatego też aby zachęcić do podróży do tego zachwycającego zakątka Afryki, przygotowałam ten krótki przewodnik dla wszystkich marzących o powrocie do natury.

Safari, czyli kwintesencja Kenii
Słowo safari oznacza w języku suahili „długą podróż”, jednak dziś określa się nim najczęściej wyprawy turystyczne samochodem terenowym na teren parku narodowego lub rezerwatu przyrody w celu obserwacji zwierząt. Jednego dnia odbywają się zazwyczaj dwa lub trzy takie wyjazdy na sawannę. Pierwsze safari zaczyna się ok. 8.30, a kończy mniej więcej o 11.00. Na kolejne wyrusza się dopiero po południu w godzinach 15.00-18.00, bowiem w samo południe bywa bardzo gorąco, a ludzie i zwierzęta chowają się do cienia.

Kenia to kraj usytuowany na równiku, dlatego można założyć, że dzień trwa tu 12 godzin. Słońce bardzo szybko wschodzi ok. 6.00 i równie prędko zachodzi mniej więcej o 18.00, kiedy to momentalnie robi się ciemno i zaczyna obowiązywać zakaz przemieszczania się po parkach. Zachęcam więc, aby wyjeżdżać na sawannę zaraz o świcie, kiedy jest jeszcze chłodno i zwierzęta nie kryją się przed upałem.

Wielka Piątka w Masai Mara
Rezerwat Narodowy Masai Mara (Maasai Mara National Reserve) zajmuje powierzchnię 1510 km² i codziennie otwiera przed zaciekawionymi turystami wrota do swojego bogatego królestwa. To właśnie tutaj mamy gwarancję spotkania tzw. Wielkiej Piątki Afryki, czyli słonia, bawoła, lwa, nosorożca czarnego i lamparta.

Teren Masai Mara jest zróżnicowany geograficznie i sprawia wrażenie, jakby nigdy się nie kończył. Można tu dotrzeć praktycznie w każde miejsce i z niewielkiej odległości przyglądać się życiu sawanny. Odważniejsi wybierają się też wraz z uzbrojonym strażnikiem na spacer wzdłuż zamieszkałej przez liczne krokodyle i hipopotamy rzeki Mara, którą w czasie największego spektaklu dzikiej przyrody - Wielkiej Migracji - przekraczają tysiące antylop gnu i zebr. Ze względu na to, że właśnie tutaj przebiega prowizoryczna granica między Kenią a Tanzanią, jeśli odpowiednio się ustawimy, znajdziemy się w dwóch krajach jednocześnie - jedną stopą na kenijskiej, drugą na tanzańskiej ziemi.

Noclegi w rezerwacie bywają jednak bardzo drogie, dlatego ja mieszkałam tuż za granicą parku, na kempingu Bushbuck Mara Camp prowadzonym przez Masajów. Warunki okazały się dość skromne, jednak owocne safari w pełni wynagrodziło mi brak wygód.

Pochód bawołów
Na wysokim wzgórzu w Parku Narodowym Tsavo Wschodnie (Tsavo East National Park) na południu Kenii stoi nieco zaniedbana Voi Safari Lodge, gdzie możemy obserwować afrykańską faunę nieprzerwanie przez 24 godziny. Nieopodal niej znajduje się źródło wody, przy którym o każdej porze dnia i nocy pojawiają się najrozmaitsze gatunki zwierząt, w szczególności muskularne bawoły i imponujące czerwone słonie z Tsavo. Każde tego typu obozowisko w Kenii zakłada się w niezmiernie malowniczym zakątku, jednak spektakularny widok na bezkresną sawannę rozciągający się z Voi Safari Lodge zapiera dech w piersiach każdemu. Towarzyszy nam on tu przez cały czas, nawet gdy spożywamy przepyszne posiłki w tutejszej restauracji czy kąpiemy się w zawieszonym na półce skalnej basenie.

Najciekawsze są poranki, kiedy to setki bawołów z Tsavo majestatycznie maszerują do wodopoju, aby ugasić pragnienie, dokonać porannej toalety oraz przygotować się na nadchodzący dzień. Ciemnobrązowe sznury kroczących jedno po drugim wielkich zwierząt wydają się ciągnąć w nieskończoność. Idą spokojnie, dostojnie, bez przepychanek, słychać tylko muczenie i porykiwanie. Słonie dla odmiany przychodzą o różnych porach, piją duże ilości wody, polewają swoją zrogowaciałą skórę, a następnie obsypują się czerwoną ziemią tak bardzo charakterystyczną dla Parku Narodowego Tsavo Wschodnie.

Wielu turystom Voi Safari Lodge wydaje się zbyt przestarzała, jednak moim zdaniem podczas wizyty w Kenii nie trzeba przede wszystkim szukać obiektów o bardzo wysokim standardzie, lecz należy się raczej skupić na wspaniałej możliwości obcowania z dziką przyrodą.

Śnieżny szczyt w gorącej Afryce
Jedno z najpiękniejszych wspomnień z mojej wyprawy, jakie posiadam, to widok na Kilimandżaro - samotny masyw zawieszony w chmurach na granicy Kenii i Tanzanii, określany mianem „dachu Afryki”. Ten najwyższy szczyt kontynentu (5895 m n.p.m.) pokryty jest śniegiem, co sprawia, że wygląda bardzo zjawiskowo na tle zielonego Parku Narodowego Amboseli (Amboseli National Park). Ujrzymy go tylko wczesnym rankiem oraz późnym popołudniem, bo przez większą część dnia zakrywają go gęste, białe chmury. Według naukowców, w przeciągu stu minionych lat pokrywa lodowa góry zmniejszyła się już o ponad 80 proc., dlatego musimy się pośpieszyć, aby zobaczyć osławione „śniegi Kilimandżaro”.

Szczyt oraz przesuwające się na jego tle zwierzęta można obserwować nie tylko z zielonego i bagiennego Parku Narodowego Amboseli, ale również z Ol Tukai Lodge składającej się z uroczych, bliźniaczych domków umeblowanych w typowym afrykańskim stylu. Każdy z nich posiada przestronną sypialnię, łazienkę i wnękę z garderobą oraz minitaras, z którego w nocy usłyszymy odgłosy tętniącej życiem natury.

Dzika przyroda i chatki z bajki
Park Narodowy Tsavo Zachodnie (Tsavo West National Park) nazywa się krainą lawy, źródeł oraz lwów ludojadów, które odpowiedzialne były za liczne ataki na pracowników budujących kolej między marcem a grudniem 1898 r. Zajmuje on powierzchnię ok. 7 tys. km². W jego skład wchodzą bardzo zróżnicowane tereny: obszary trawiaste, busz, porośnięte akacjami równiny, skaliste pagórki, liczne jaskinie oraz Źródła Mzima (Mzima Springs), stanowiące ulubione miejsce wypoczynku krokodyli i hipopotamów. Najłatwiej jest tu spotkać smukłe żyrafy skubiące gałązki drzew, antylopy, postawne strusie oraz różnorodne gatunki ptactwa. Park zamieszkują również lwy, gepardy, lamparty, słonie, bawoły, zebry, a nawet nosorożce.

W Tsavo Zachodnim nocowałam też w jednym z najpiękniejszych i najbardziej luksusowych obozowisk, jakie odwiedziłam. Prawdziwie bajkowe domki Sarova Salt Lick Game Lodge przypominają chatki na kurzej stopce. Tuż obok znajduje się maleńki wodopój odwiedzany przez liczne pawiany i antylopy. Za wielką zaletę tego miejsca trzeba także uznać pyszne jedzenie i międzynarodowe towarzystwo, które chętnie się tutaj zatrzymuje.

Nakuru - królestwo flamingów
W samym sercu Kenii leży stosunkowo niewielki, bo zajmujący ok. 188 km², Park Narodowy Jeziora Nakuru (Nakuru Lake National Park). Jego centrum, jak wskazuje nazwa, stanowi płytkie, alkaliczne jezioro obfitujące w algi i z tego powodu okupowane przez różowe flamingi o szyjach wygiętych w kształcie litery „s” oraz długich i cienkich nogach. Gdy przelatują one nad jego taflą, z daleka wyglądają jak pływający dywan.

Wadą parku jest otaczające go ogrodzenie, przez które czujemy się trochę jak w zoo. Nocą widać również światła budynków niedalekiej miejscowości Nakuru. Poza flamingami napotkamy tutaj za to nosorożce białe, bawoły, żyrafy Rothschilda oraz wiele hien, antylop i pawianów. Na tym obszarze żyją też nosorożce czarne, których mi - niestety - nie udało się zobaczyć.

Jeśli ktoś ma ograniczony budżet, może spędzić noc w komfortowym, czystym i stosunkowo tanim Wildlife Clubs of Kenya Nakuru Guesthouse, składającym się z trzech połączonych ze sobą parterowych budynków z trzyosobowymi, przestronnymi sypialniami, kuchnią oraz łazienką i toaletą w każdym. Za oknem przechadzają się zebry i antylopy, a nocą słychać ryczące lwy.

Dwie wioski, dwa światy
Masajowie są nieodłącznym symbolem sawanny i Kenii, tak istotnym, iż na środku kenijskiej flagi dumnie widnieje masajska tarcza i dwie białe włócznie. Podczas safari w południowych parkach kraju, takich jak Masai Mara czy Amboseli, nie sposób nie zauważyć ich smukłych sylwetek w czerwono-fioletowych strojach, z długimi kijami w dłoniach. Zamieszkują oni Kenię oraz północną Tanzanię, osiedlają się głównie wzdłuż tzw. Wielkiego Rowu Wschodniego. Nie ma precyzyjnych danych na temat liczby przedstawicieli tego ludu, chociaż mówi się, że ich populacja wynosi ok. 900 tys. osób.

Dzisiejsi Masajowie doskonale przystosowali się do realiów XXI w. i nauczyli się czerpać zyski z przemysłu turystycznego. Podróż po Kenii z pewnością nie będzie kompletna, jeśli nie wybierzemy się do typowej masajskiej wioski. Mnie udało się odwiedzić taką osadę dwa razy, jednak dopiero druga, spontaniczna wizyta była tą, którą zapamiętam na długo.

Podczas safari organizowanego przez biuro podróży trafimy do wioski zbudowanej przede wszystkim w celach turystycznych. Takie miejsce to miniprzedsiębiorstwo generujące niemałe dochody dla społeczności masajskiej. Powitanie turystów jest zawsze bardzo żywiołowe i barwne. Kobiety śpiewają, mężczyźni pokrzykują i wykonują typowe tańce plemienne z podskokami na wyprostowanych nogach. Następnie wszyscy zapraszają zaaferowanych gości, aby się do nich przyłączyli. Po występach artystycznych następuje część teoretyczno-praktyczna. Miejscowi pokazują, jak rozpalić ogień za pomocą drewienka i wysuszonej trawy, prezentują wnętrza masajskich chat oraz opowiadają o codziennym wykorzystaniu ziół i roślin rosnących na sawannie. Punkt kulminacyjny, przynajmniej dla Masajów, stanowią odwiedziny targu wzniesionego tuż za wioską, gdzie na prowizorycznych stołach piętrzą się różnego rodzaju ozdoby i pamiątki. Czy rzeczywiście oni sami wykonują te przedmioty? Niektóre pewnie tak, jednak większość towarów zostaje zakupiona gdzieś na bazarach w Nairobi lub Mombasie. Warto jednak przepłacić te kilka dolarów, żeby móc potargować się z masajskimi kobietami i przywieźć ze sobą do domu drewnianą figurkę, bransoletkę czy koraliki.

Na zakończenie godzinnego pobytu w osadzie można jeszcze odwiedzić miejscową szkołę. W drewnianych ławeczkach, podobne do minieksponatów wystawionych w małym muzeum, siedzą stłoczone masajskie dzieci. Z przodu klasy stoi nauczyciel, przed którym leżą podręczniki tak czyste i w tak doskonałym stanie, jakby właśnie przybyły prosto z drukarni. Prowadzi on króciutką lekcję, uczniowie śpiewają, klaszczą, a potem czekają na choćby drobny upominek w postaci cukierka czy gumy do żucia. Dzieci oprócz chabrowo-fioletowych mundurków mają na sobie kolorowe spodenki, koszulki, a nawet sukieneczki, które mimo iż bardzo brudne i potargane, wyglądają jakby były przeznaczone dla małych księżniczek. Z reguły są bose, czasem noszą jeden sandałek lub dwa buciki, często nie do pary. Od razu zauważymy też charakterystyczne blizny na dziecięcych policzkach, powstałe po dotknięciu skóry czymś gorącym i mające chronić je przed różnymi chorobami.

Odwiedziny w szkole wieńczą ekscytujące, choć może nie do końca autentyczne spotkanie z rdzenną ludnością. Szukającym prawdziwego kontaktu z lokalnymi społecznościami proponuję bardziej spontaniczną wizytę. Gdy nocowałam na wspomnianym już kempingu Bushbuck Mara Camp, usytuowanym na obrzeżach Rezerwatu Narodowego Masai Mara, wraz z przyjacielem zdecydowaliśmy się zapytać pilnujących obiektu Masajów, czy nie pokazaliby nam swojej wioski. Zgodzili się bez problemów, więc podążyliśmy za nimi. Nieco zdziwiliśmy się, że nie idziemy ubitą drogą, lecz przez busz i sawannę. Mieliśmy świadomość, że ryzykujemy i oczami wyobraźni widzieliśmy nawet wyskakujące z wysokiej trawy lwy. Jednak jedynymi zwierzętami, które zaobserwowaliśmy, były malutkie antylopy dikdik. Co chwilę spoglądaliśmy również na nasze zegarki, ponieważ szliśmy dość długo i kompletnie nie wiedzieliśmy, dokąd zmierzamy. Po ponadgodzinnym, bardzo energicznym marszu zobaczyliśmy w końcu cel wędrówki. Kazano nam zaczekać przed prowizorycznym ogrodzeniem, zrobionym z kolczastych gałązek akacji. Następnie wyszedł do nas młody przywódca, ustalił cenę za wejście (20 dolarów od osoby) i wpuścił do wioski.

Na początku czuliśmy się nieswojo, bo byliśmy tu jedynymi turystami, ale niemal od razu spotkaliśmy się z niesamowitą gościnnością i otwartością. Podziwialiśmy tańce i śpiewy, zajrzeliśmy do zadymionej masajskiej chaty, zadaliśmy kilka pytań, a nawet kupiliśmy od mieszkańców jakieś drobiazgi. Wszystko wydawało się jednak dużo bardziej naturalne niż poprzednim razem. Było jeszcze wcześnie rano, krowy i kozy cierpliwie czekały w przydomowych zagrodach na wyjście na pastwiska, kobiety krzątały się przy swoich domostwach, a umorusane dzieci niepewnie spoglądały na nas - nieoczekiwanych gości, którzy zakłócili ich codzienny spokój.

Po niecałej godzinie spędzonej w gościnie u Masajów i obdarowaniu maluchów słodyczami, długopisami i zeszytami musieliśmy wracać na kemping i ruszać w dalszą drogę. Słońce wzeszło już wysoko nad horyzont, a my szybko maszerowaliśmy przez sawannę, słysząc w oddali dzwonki zawieszone na szyjach masajskich kóz i krów. Tym razem mieliśmy pewność, że pozwolono nam przyjrzeć się prawdziwemu życiu codziennemu Masajów i właśnie takich spotkań z afrykańską kulturą życzę każdej osobie odwiedzającej Czarny Ląd.