Zamek Książ - perła Dolnego Śląska

Trochę historii
Pierwsza udokumentowana wzmianka o zamku Fürstenstein (Książęcy kamień) pochodzi z lat 1288-1292, kiedy to przebudowano warownię na zamek obronny na polecenie księcia świdnickiego Bolka I Surowego. Od tego momentu Fürstenstein pełnił rolę głównego, po Świdnicy, ośrodka książęcego. Bolko Mały, wnuk Bolka I, znacznie rozbudował zamek, ale niestety nie pozostawił po sobie potomka. Do roku 1392 dworem zarządzała księżna Agnieszka, wdowa po Bolku. Po jej śmierci na mocy wcześniej zawartego traktatu zamek trafił pod panowanie Czechów.

Książ stał się siedzibą kolejnych starostów, którzy nie zawsze dobrze nim gospodarowali i, w końcu, po interwencji oddziałów węgierskich i wrocławskich trafił w ręce Władysława Jagiellończyka w 1490 roku. Władca Czech i Węgier po siedmiu latach sprzedał zamek Johannowi von Schellenberg. Jego syn oddał majątek Piotrowi von Haugwitz, którego potomek w 1509 roku odsprzedał go wraz z sąsiadującymi dobrami Konradowi I von Hochberg. Zamek w rękach rodziny von Hochberg, jednej z najbogatszych i najbardziej wpływowych na Śląsku, pozostał aż do roku 1941.

W czasie wojny trzydziestoletniej w XVII wieku zamek był kilkakrotnie niszczony. Po wojnie urządzenia fortyfikacyjne zamienione zostały na ogrody. W 1705 roku rezydencja przeszła na własność Ernesta Maximiliana von Hochberg, który przebudowywał go do roku 1742. Efektem tych prac stało się barokowe skrzydło z bogato zdobioną Salą Maximiliana, Dziedziniec Honorowy, budynki przedzamcza i letni pawilon, który w późniejszym okresie stał się mauzoleum rodzinnym. Pod koniec XVIII wieku, kolejny dziedzic, Jan Henryk VI zagospodarował park zamkowy i wybudował w nim tzw. Stary Książ - romantyczne ruiny zgodne z panującą ówcześnie modą. W 1848 r. Hochbergowie otrzymali upragniony tytuł książęcy, później stali się potęgą finansową w Niemczech, dlatego zamek był odwiedzany przez znane i cenione postaci.

W 1891 r. Jan Henryk XV ożenił się z Marią Teresą Corwallis West z Anglii, zwaną księżną Daisy. Był to głośny związek, ponieważ księżna była postacią barwną. Małżeństwo rozpadło się po I Wojnie Światowej, Jan Henryk XV wyprowadził się i Daisy została panią na zamku. Podobno jej duch do dziś przemieszcza się pomiędzy komnatami. Zanim to się stało, w 1907 r. zamek został przebudowany po raz ostatni. Dodano dwa renesansowe skrzydła - północne i zachodnie, podwyższono wieżę do 47 metrów oraz przerobiono tarasy zamkowe, które w niezmienionej postaci można oglądać obecnie. W 1941 roku księżna Daisy została eksmitowana, a zamek przejęli naziści. Skonfiskowano dobra i osadzono w rezydencji wrocławską Dyrekcję Kolei Państwowych, a następnie zamek stał się przechowalnią zbiorów Królewskiej Biblioteki Pruskiej z Berlina.

W 1943 roku Książ zajmuje organizacja „Todt” niszcząc dekoracje i nadając zamkowi koszarowy charakter. Prawdopodobnie przygotowywano go na jedną z kwater Hitlera. Pod zamkiem kopano tunele równolegle do kompleksu Riese w Górach Sowich, których nieznane przeznaczenie do dziś wzbudza wiele emocji. Przez rok po wojnie w Książu stacjonowały wojska radzieckie dewastując zamek, następnie stał opustoszały, niszczejący. Dopiero w 1956 roku rozpoczęły się prace renowacyjne z inicjatywy wojewódzkiego konserwatora zabytków. W 1991 roku właścicielem została gmina Wałbrzych, a spółką zarządzająca - Przedsiębiorstwo Zamek Książ, które na terenie kompleksu stworzyło muzeum, hotel i restauracje.

Zamek Książ obecnie - zwiedzanie
Zamek Książ usytuowany jest pod Wałbrzychem, ok. 70 km od Wrocławia. Znajduje się na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego. O jego rozmiarach świadczy trzecie miejsce w Polsce (tuż za zamkiem w Malborku i Królewskim na Wawelu) pod względem wielkości. Jest również jednym z punktów na Szlaku Zamków Piastowskich. Zbudowany na skale góruje nad okolicą. Z wieży zamkowej rozciąga się wspaniała panorama na okolice - można podziwiać Góry Sowie i Ślężę.

W zamku znajduje się ok. 400 pomieszczeń i sal, ale tylko niewielka część z nich jest używana. W mniejszym stopniu przeznaczona jest na muzeum, a w większym na obiekt hotelowy. Istnieje kilka możliwości i tras zwiedzania części udostępnionej odwiedzającym.

Można chodzić po zamku indywidualnie lub z przewodnikiem. Wybierając pierwszą możliwość chodzimy ścieżkami oznaczanymi przez tabliczki z kierunkiem zwiedzania i możemy zobaczyć sale zamkowe, tarasy (tylko wiosną i latem) i stajnie zamkowe. Decydując się na przewodnika mamy do wyboru dwie trasy: „Maksymiliana” oraz „Śladami Tajemnic II Wojny Światowej”. Do każdej z tras dodatkowo można wejść na wieżę. Oprócz tego można odwiedzić stadninę koni i palmiarnię z egzotycznymi gatunkami roślin z różnych zakątków świata.

Do zamku najlepiej przyjechać wiosną lub latem i choć jest bardzo tłoczno, tarasy i zamek robią największe wrażenie. Ponadto właśnie w cieplejszym okresie roku oprócz zwiedzania czekać mogą inne atrakcje, jak na przykład wiosenny Festiwal Kwiatów i Sztuki czy Międzynarodowy Festiwal Kameralistyki Ensemble.

Zwiedzając Książ niejednokrotnie usłyszymy imię Daisy i poznamy jej smutną historię. Z barwną i ciekawą postacią księżnej związana jest legenda. Była kobietą wykształconą, piękną, inteligentną, bogatą i, niestety, nieszczęśliwą na ziemiach śląskich, ponieważ brakowało jej ciepła, jakiego zaznała w domu rodzinnym, a które nie było powszechne wśród rodu Hochbergów. Według legendy nieszczęście księżnej przyniósł 6-metrowy sznur pereł, który podczas podróży poślubnej podarował jej mąż. Najcenniejsza perła w sznurze została przeklęta przez nurka, który przypłacił życiem jej zdobycie. Oczywiście, sznur pereł zaginął. Legenda mówi, że Daisy zabrała go ze sobą do grobu, ale do dziś nie wiadomo, gdzie ów grób się znajduje...

Zamek Książ warty jest odwiedzenia nie tylko ze względu na burzliwą historię, urodę i rozmiary, ale również ze względu na okolicę, w jakiej się znajduje. Podczas weekendowej wycieczki na zamek warto sprawdzić, co jeszcze region oferuje, ponieważ oprócz Książa można na przykład odwiedzić Sztolnie Walimskie, zwiedzić Świdnicę z jej zabytkami, czy wejść na Wielką Sowę i pospacerować po górach lub Książańskim Parku Krajobrazowym.