Sandomierz - królewskie miasto
Nad Wisłą, 268 km od jej źródła 673 km. od ujścia do Bałtyku, na siedmiu wzgórzach leży Sandomierz - miasto i gmina miejska. Nazwa jego pochodzi od słowiańskiego imienia Sędomir.
Dojechać tu można drogą krajową nr 79 (Warszawa - Sandomierz - Kraków - Bytom) i 77 (Lipnik - Przemyśl). W Sandomierzu zaczynają się drogi wojewódzkie nr 723 - do Tarnobrzega oraz 777 - do Maruszowa. W Sandomierzu znajduje się węzłowa stacja kolei, ale ruch kolejowy ogranicza się do towarowego.
W Sandomierzu turysta znajdzie dobrze zorganizowaną bazę noclegową - hotele i motele o różnym standardzie i w różnych cenach.
Sandomierz jest miastem bogatym w zabytki. Można spędzić calutki dzień na ich zwiedzaniu. Nie do pogardzenia są walory przyrodnicze miasta. Leży ono nad Wisłą, na siedmiu wzgórzach (stąd nazwa „polski Rzym”), między którymi znajdują się malownicze wąwozy. W granicach miasta znajduje się rezerwat geologiczno - przyrodniczy „Góry Pieprzowe”.
Zwiedzanie miasta należy zacząć od Bramy Opatowskiej - jednej z czterech wchodzących w skład murów obronnych. Pochodzi ona z XIV wieku i jest jedyną zachowaną. W XVI pokryto ja attyką, która była też elementem obronnym - miała chronić dachy domów przed wypuszczanymi przez nieprzyjaciela strzałami z zapalonymi wiechciami. Obecnie nad bramą znajduje się ogólnie dostępny taras widokowy.
Obok bramy znajduje się Ucho igielne - jedyna zachowana furta. Służyła do komunikacji głównie braciom z dwu klasztorów dominikańskich położonych po dwu stronach murów. Wąziutka furta kojarzy się nam z biblijnym uchem igielnym, przez które ma przejść wielbłąd. Istotnie, taka byłą kiedyś rola takich wąskich furt - po zamknięciu bram miasta miały wpuścić spóźnionego wędrowca, a nie obce wojsko.
Sandomierski Rynek ma wymiary 120 X 100 m. Z jego naroży wychodzą cztery główne ulice miasta: Opatowska, Sokolnickiego, Zamkowa i Mariacka. Pośrodku znajduje się ratusz z XIV wieku, a obok - figura Matki Boskiej i zadaszona studnia.
Ratusz powstał w II połowie XIV w, rozbudowano go w wieku XV, a w XVI dobudowano doń piękną attykę . W masywnej przyporze mieści się dawna latryna. Na południowej elewacji zobaczymy zegar słoneczny, odtworzony w 1958 roku przez Tadeusza Przypkowskiego. W piwnicach, dawnym pomieszczeniu kata dziś jest kawiarnia, a na parterze - muzeum.
W Sandomierzu - podobnie jak na Warszawskiej Starówce - możemy podziwiać stare kamieniczki, w dużym stopniu zrekonstruowane. Jednym z najstarszych jest tzw. Dom Długosza (jeden z trzech istniejących w Polsce). Został wzniesiony z fundacji Jana Długosza w 1476 roku. Kilkakrotnie restaurowany; ostatnio w latach 1934-5, kiedy umieszczono tu Muzeum Diecezjalne.
Z początku XVII w. Pochodzi wzniesione z fundacji Hieronima Gostomskiego Collegium Gostonianum - dawne kolegium jezuickie. Zniszczone w czasie pożaru w 1813 r., częściowo odbudowane kilka lat później. Obecnie znajduje się tam Liceum Ogólnokształcące.
W Sandomierzu możemy zwiedzić wiele wspaniałych, zabytkowych kościołów. Należy do nich wzniesiona z fundacji Kazimierza Wielkiego Bazylika katedralna p.w. Narodzenia NMP, XV - wieczny Kościół pw. Nawrócenia św. Pawła, obok którego na cmentarzu znajduje się grób Tekli Nekanda - Trepka, ciotki Stefana Żeromskiego, czy Zespół klasztorny dominikański z kościołem św. Jakuba. Kościołów jest o wiele więcej. Jest tu również budynek barokowej synagogi. Zniszczona podczas II Wojny została wyremontowana w latach 60. Obecnie znajduje się tu Archiwum Miejskie.
Zamek Królewski powstał w XIV w. Po wysadzeniu przez Szwedów w 1656 ocalało tylko skrzydło zachodnie, odbudowane później przez Jana III Sobieskiego. W latach 1825 - 1959 mieściło się tu więzienie, a od 1986 znajduje się tu Muzeum Okręgowe.
W Zbrojowni Rycerskiej zgromadzono repliki strojów i broni z różnych epok. Uwaga - wszystkiego można dotknąć i przymierzyć.
Pod ośmioma sandomierskimi kamieniczkami i częściowo pod rynkiem ciągnie się udostępniony do zwiedzania system dawnych XIV i XV wiecznych piwnic, w których kupcy sandomierscy składowali swoje towary handlowe. Najgłębsze wyrobiska sięgają 12 m pod płytę Rynku, a długość chodników wynosi 470 m. Tajemnicze korytarze owiane były legendami. Najsłynniejsza z nich mówi o Halinie Krępiance, która została zasypana wraz z Tatarami w tajemnych korytarzach.
W lessowej glebie wokół Sandomierza znajdują się malownicze wąwozy, po których można spacerować. Najpiękniejszy z nich jest Wąwóz Królowej Jadwigi, o ścianach dochodzących do 10 m. wysokości.
Sandomierskim terenem rekreacyjnym jest Park „Piszczele”, a w nim - atrakcja dla dzieci, czyli tzw. Park Tarzana - platformy połączone linami kilka metrów nad ziemią. Zabawa tam jest absolutnie bezpieczna, dzieci bawią się w kaskach i z linami asekuracyjnymi, pod opieką przeszkolonych opiekunów. Aby tu wejść (odpłatnie) trzeba mieć co najmniej 14 lat, 145 cm wzrostu, no i ... zgodę rodziców.
W Parku jest wiele atrakcji: miejsce grillowe (3 godz. 35 zł, 6 godz. - 55), alejka szachowa z kamiennymi figurami o wysokości 70 cm i wadze 300 kg - repliką XII - wiecznych szachów, którymi podobno grała królowa Jadwiga, szachownica do gry plenerowej, altanka przy źródełku, tereny sportowe.
Na przyjeżdżających do Sandomierza turystów czekają liczne imprezy. Do najbardziej znanych należą: „Jarmark Jagielloński”, „Dni Sandomierza”, „Sandomierska Truskawkowa Niedziela”, „Międzynarodowy Turniej o Miecz Zawiszy Czarnego z Garbowa”, „Szanty w Sandomierzu” oraz Festiwal „Muzyka w Sandomierzu”.
30 km. od Sandomierza znajduje się pałac w Baranowie, zabytek świeckiego budownictwa renesansowego. Ze względu na piękne krużganki zwany jest „małym Wawelem”.
Tak więc Sandomierz i jego okolice są naprawdę ciekawym miejscem do spędzenia czasu.
mso / 2010-01-14
Komentarze: