Co zwiedzić w Bodrum?

Garść podstawowych informcji
Bodrum usytuowane jest nad Morzem Egejskim, w prowincji Mugla, w południowo-zachodniej części Turcji. Miasto stanowi turystyczne i kulturalne centrum półwyspu o tej samej nazwie. W krajobrazie dominują niewielkie wzgórza, oliwne gaje oraz niska, biała zabudowa określona ściśle lokalnym prawem. Bodrum sąsiaduje z Półwyspem Datca oraz z grecką wyspą Kos. W okolicy napotkamy również inne wyspy - Kalymnos, Patmos czy Rodos. Około 30 km od centrum Bodrum znajduje się port lotniczy Bodrum-Milas, obsługujący rokrocznie rzesze turystów. Dworzec autobusowy zapewnia dogodne połączenia z wieloma miejscowościami. Bodrum słynie z pięknych widoków, sportów wodnych, życia nocnego, kultury i zabytków. Miejsce upodobali sobie artyści - tu czerpią inspirację dla swojej twórczości. Na początku września organizowany jest Bodrum Festival z udziałem popularnych gwiazd, w październiku odbywają się regaty.

Miasto, starożytne Halikarnas, założone zostało na początku I w. p.n.e. przez Dorów. Za panowania Mauzolosa Halikarnas zyskało na znaczeniu i stało się stolicą Karii. W okresie swoich rządów władca wybudował wiele cennych obiektów, m.in. teatr i świątynie. Ale najbardziej znaną budowlą był grobowiec Mauzolosa - jeden z siedmiu cudów świata starożytnego. W Halikarnas narodził się Herodot, zwany ojcem historii, autor „Dziejów”. W przeciągu wieków miasto przechodziło z rąk do rąk - władali nim Persowie wyparci później przez Aleksandra Wielkiego, królowa Ada, Ptolomeusze, Seleucydzi, Rzymianie, Arabowie i joannici. Zakon rycerzy szpitalników wzniósł twierdzę im. św. Piotra i przemianował miasto na Petrion. Kiedy Turcy przejęli władzę, nazwali je Bodrum.

Zwiedzanie miasta Bodrum.
Poznawanie Bodrum warto rozpocząć od spotkania z historią. Miłośnicy zabytków z pewnością nie będą zawiedzeni.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych i fotogenicznych obiektów miasta jest zamek św. Piotra, usytuowany tuż przy porcie, na niewielkim cyplu, pomiędzy zatokami Salmakis Kumbahce. Twierdza została wzniesiona przez joannitów pomiędzy 1402 i 1520 rokiem. W obliczu zagrożeń ze strony Turków jej położenie miało istotne znaczenie strategiczne. Warto wspomnieć, że przed wiekami na nadmorskim półwyspie swój zamek zbudowali Seldżucy, a w starożytności być może nawet stał tu pałac Mauzolosa. Prace nad budową zamku św. Piotra rozpoczęto pod kierownictwem rycerza i architekta Heinricha Schlegelholta, a zakończono pod okiem Pierre’a d’Aubussona. Dekret papieski głosił, że pracujący przy budowie mają zapewnione miejsce w niebie. Przy wznoszeniu warowni użyto kamieni pochodzenia wulkanicznego oraz pozostałości z ruin Mauzoleum. Nowoczesne rozwiązania architektoniczne miały zapewnić obronność fortecy. Na planie zbliżonym do kwadratu wyrosły solidne mury i wieże, w najwyższym punkcie sięgające niemal 50 metrów. Wejścia do wewnętrznej części budowli strzeże siedem bram zdobionych herbami i reliefami. Najmłodszym obiektem zamku jest Kaplica Rycerzy, którą Turcy przekształcili w meczet Sulejmana, dobudowując minaret. Pięć wież bastionu zostało zbudowanych w XVI w. i ufundowanych przez różne narodowości wchodzące w skład zakonu szpitalników. Wieża Angielska (zwana Wieżą Lwią) zbudowana pod kierownictwem Johna Candalla posiada dwie bramy, a na jej murach widoczne są herby zakonne, herb króla Anglii Henryka IV oraz rzeźba lwa z okresu antycznego. Wieżę Włoską zaprojektował Angelo Mascettola. W Wieży Francuskiej - najwyższej, zobaczymy herby: patrona Philberta de Naillaca, króla Francji i papieża. Warto zwrócić też uwagę na francuską Wieżę Wężową oraz Wieżę Niemiecką. Po odpartych atakach tureckich uświetniono konstrukcję twierdzy wzmacniając mury i dobudowując dodatkowe bastiony.

W murach zamku św. Piotra swoją siedzibę ma Muzeum Archeologii Podwodnej prezentujące cenną kolekcję przedmiotów wydobytych z dna morskiego rejonu Morza Śródziemnego. Niezwykle ciekawa jest ekspozycja związana z zatopionymi wrakami statków z epoki brązu. Najstarsze eksponaty pochodzą ze statku zwanego Seyton Deresi - wokół wraku znaleziono liczne pitosy czyli gliniane naczynia służące do przechowywania żywności. Najsłynniejszy statek związany z wystawą to Ulubrum z XIV w. p.n.e., spoczywający w pobliżu miejscowości Kas. Jednostka wykonana była z drzewa cedrowego i miała ok. 15 m długości. Archeolodzy wydobyli liczne sztabki z miedzi, czystej cyny i szkła, ceramikę, broń, egipskie pieczęcie i biżuterię. Dziś możemy zobaczyć odtworzone wnętrze, zdobycze archeologiczne oraz zdjęcia z prac badawczo-wydobywczych. Inny bohater wystawy - wrak z przylądka Gelidonya, datowany na XIII w. p.n.e., przybliża nam przedmioty związane z produkcją narzędzi z brązu. W kaplicy zamkowej odnajdziemy model statku z Yassiada. Bizantyjska jednostka była statkiem handlowym i osiągała ok. 19 m długości. Wokół wraku znaleziono monety, naczynia, kule armatnie, co fantastycznie ukazuje wystawa.

W Wieży Francuskiej znajdują się przedmioty związane z wrakiem z przylądka Tektas. Wokół statku badacze odkryli amfory ze śladami wina, smolistą substancję oraz dyski z marmuru. Tu obejrzymy zdjęcia wykonane podczas prac archeologicznych. W Sali Szklanego Wraku zaprezentowano pozostałości statku z XI w. n.e. odkrytego w okolicy Marmaris. Jednostka miała ok. 16 m długości i charakteryzowała się płaskim dnem. Zobaczyć tu możemy szklane, metalowe i gliniane przedmioty, kotwicę, a nawet broń. Wystawy amfor podziwiać będziemy w różnych częściach zamku, m.in. w Parku Amfor. Uwagę zwraca kolekcja wyrobów ze szkła. Obiekty datowane są na okres od XV w p.n.e. do XIV w n.e. i pochodzą z wraków statków oraz wykopalisk z terenów Turcji. W efektownym oświetleniu prezentowane są butelki z czasów rzymskich, kulki mykeńskie czy islamskie odważniki. Jedna z wystaw upamiętnia księżniczkę z Karii eksponując sarkofag, a także biżuterię i ozdoby odkryte w komnacie grobowej w okolicy Bodrum.

Klimat epoki średniowiecza poczujemy w Wieży Angielskiej podziwiając sztandary i proporce, zbroje, broń oraz modele okrętów. W innych częściach zamku zobaczymy monety, przedmioty związane z medycyną, pamiątki po osmańskim dowódcy Ibrahimie Nezihilu, salę tortur z kajdanami i szubienicą oraz turecką łaźnię - hammam. Pod gołym niebem natrafimy na rzeźby, mozaiki, kamienie z inskrypcjami oraz ekspozycje czasowe. Na terenie twierdzy znajdują się przyjemne dla zwiedzających miejsca porośnięte śródziemnomorską roślinnością. Z murów roztaczają się wspaniałe widoki na port, białe zabudowę miasta, a nawet antyczny teatr. Wstęp na teren zamku św. Piotra jest odpłatny, muzeum zamknięte jest w poniedziałki.

Na północ od zamku, przy ulicy Turgutries Cad., odnajdziemy pozostałości Mauzoleum - jednego z siedmiu cudów świata starożytnego. Niestety, z jego świetności niewiele dziś pozostało. Uważa się, że słynny grobowiec przez wiele stuleci pozostawał nienaruszony górując nad Halikarnas -przetrwał wiele wojennych zawieruch oraz pirackich ataków. Kolosalnych zniszczeń dokonały częste w tym rejonie trzęsienia ziemi. Po przybyciu do miasta krzyżowcy użyli elementów Mauzoleum do budowy zamku św. Piotra. Ponoć w tym czasie grobowiec był już ruiną, a odkryty przez joannitów sarkofag zaginął. Historia grobowca wiąże się nierozłącznie z postacią Mauzolosa, satrapy Karii, dla którego ok. 350 r. p.n.e. wzniesiono obiekt. Być może budowa rozpoczęła się jeszcze za życia króla, a została ukończona po śmierci jego małżonki - Artemizji. Grobowiec zaprojektowali Satyros i Pyteos, a nad jego zdobieniem pracowali utalentowani artyści tego okresu - Skopas, Bryaksis, Leochares, Timoteos. Dokładny wygląd Mauzoleum nie jest znany, jednak za sprawą historycznych przekazów (m.in. Pliniusza Starszego) oraz namacalnych pozostałości można pokusić się o zarys budowli. Mauzoleum o prostokątnej podstawie sięgało ok. 40 m wysokości. Dziedziniec otoczono perystylem złożonym z 36 kolumn podtrzymującym 24 stopniową piramidę dachu. Na szczycie widniały postacie Mauzolosa i Artemizji w rydwanie. Grobowiec zdobiony był figurami lwów i bóstw, płaskorzeźbami przedstawiającymi sceny walk i wyścigi rydwanów. Prace archeologiczne Charlesa Newtona wydobyły na światło dzienne pozostałości fundamentów, ścian, schodów, elementy rydwanu i dachu, posągi i reliefy, których oryginały dziś znajdują się w British Museum w Londynie. Ciekawą rekonstrukcję Mauzoleum można podziwiać w parku miniatur w Stambule. Choć z grobowca w Bodrum niewiele już zostało, warto tu przybyć - wszak to tu znajdował się jeden z siedmiu cudów antycznej cywilizacji. Teren muzeum obsadzono zielenią, co sprawia, że zwiedzanie staje się przyjemnym spacerem pośród śladów przeszłości. Ekspozycja ukazuje pozostałości murów i kolumn, system odprowadzania wody, mozaiki, fryzy, kopie i oryginały płaskorzeźb oraz zabytkowe przedmioty. Wystawę wzbogacają mapy, plany, szkice, makiety, modele oraz multimedia. Aby wejść na teren Mauzoleum trzeba kupić bilet. Pamiętajmy, w poniedziałki muzeum jest zamknięte.

Na niewielkim wzniesieniu, tuż nad obwodnicą miasta, znajduje się teatr datowany na czasy rządów króla Mauzolosa. Widownia wbudowana we wzgórze ma kształt podkowy i podzielona jest na dwie części. Szacuje się, że obiekt mógł pomieścić około 12 tys. widzów. Zabytek przez lata stał zaniedbany - przysypany ziemią, porośnięty drzewami. Na szczęście Ministerstwo Kultury i muzeum w Bodrum wzięły sprawę w swoje ręce - na przestrzeni lat podjęto istotne prace wykopaliskowe i renowacyjne. Dziś teatr w Bodrum może być wizytówką miasta i miejscem wielu kulturalnych wydarzeń. Ze stopni budowli roztacza się wspaniały widok na miasto, zamek św. Piotra oraz pobliskie wyspy.

Panoramę okolicy dobrze zobaczyć również z perspektywy wzgórza wiatraków znajdującego się na obrzeżach miasta. Zabytkowe wiatraki, choć w nie najlepszym już stanie, ciągle stanowią jedną z atrakcji turystycznych Bodrum.

Podążając ścieżką historii warto zwrócić uwagę na Bramę Myndos przy Buyuk Iskender Caddesi. Miejsce, choć ciekawe, nie jest zadeptane przez turystów. Brama stanowi pozostałość po murach obronnych miasta Halikarnas wybudowanych za panowania Mauzolosa. Mury ciągnęły się od portu po wzgórze Goktepe i wzbogacone były o fortece. Do antycznego Halikarnas prowadziły dwie bramy - z Bramy Mylasa nic się nie zachowało, Bramę Myndos możemy oglądać do dziś. Ocalała brama powstała ze skalnych bloków, umocniona była trzema wieżami i otoczona fosą. W okolicy zobaczymy również zabytkową nekropolię.

Spacer po Bodrum bez wątpienia należy do przyjemności. Chociaż biała zabudowa oraz wąskie uliczki do złudzenia przypominają klimaty Grecji, obecność meczetów uświadamia, że jesteśmy w Turcji. Wśród muzułmańskich świątyń uwagę zwracają m.in. Kizilhisarli Mustafa Pasa Cami, Tepecik, Merkaz Adliye. Głos muzzeina usłyszymy pięć razy w ciągu doby: o wschodzie słońca, w południe, po południu, o zachodzie słońca i po zapadnięciu zmroku. Jeśli chcielibyście zajrzeć do środka meczetu, należy pamiętać o uszanowaniu tradycji - trzeba obmyć ciało i zdjąć buty. Panowie powinni założyć długie spodnie, panie - pamiętać o długiej spódnicy oraz okryciu ramion i głowy.

Spacerując po mieście napotkamy pomnik Mustafa Kemala Ataturka. Za sprawą jego istotnych reform pamięć zmarłego w 1938 r. polityka widoczna jest niemal we wszystkich tureckich miastach. Warto wiedzieć, że „Ojciec Turków” obalił sułtanat kończąc epokę imperium osmańskiego, ograniczył ingerencję islamu w politykę państwa, oczyścił język z arabskich naleciałości, wprowadził ustawę o równości społecznej.

Zakupy w Bodrum.
Bodrum to doskonałe miejsce na zakupy. Znajdziemy tu najpiękniejsze wyroby ze złota, asortyment ze skóry, dywany, tekstylia, zioła, tradycyjne przysmaki oraz souveniry. Główną ulicą handlową jest Cumhuriyet Caddesi, ale nie tylko tu odbywa się sprzedaż. Wiele sklepów rozsianych jest po mieście. Niewielkie targowisko napotkamy przy dworcu autobusowym. Warto wstąpić do Bodrum Gold Center, będącego jednym z największych centrów złotniczych w rejonie Morza Egejskiego, Bazar Sułtana oraz Centum Skór, gdzie pobyt uatrakcyjni pokaz mody.

Co warto zjeść?
Najwięcej lokali gastronomicznych znajduje się przy portowej promenadzie, gdzie atrakcją są kawiarenki usytuowane na jachtach. Tradycyjne tureckie gospody noszą miano lokant lub meyhan. Koniecznie trzeba skosztować regionalnych przysmaków takich jak: kebap, pulpeciki kofte, cieniutki chlebek pide, placek gozleme, gołąbki - dolma, borek, baklava - słodkie ciasto nadziewane orzechami, helva czyli „turecki miód”, puding muhallebi, mleczny ayran, anyżówka raki czy cay - herbara podawana w małych szklaneczkach zwanych tulipankami. W wielu miejscach można wypalić fajkę wodną - nargille.

Imprezy w Bodrum.
Dla miłośników nocnych szaleństw atrakcję stanowić będzie klub nocny Halikarnas - najpopularniejszy w Bodrum, a nawet w całej Turcji. Zabawę uświetnią pokazy laserów, tańce w pianie, występy artystyczne, tancerki oraz najlepsi DJ-e. Zabawa pod gołym niebem odbywa się w scenerii zabudowy stylizowanej na antyczną, ze wspaniałym widokiem na zamek św. Piotra i zatokę. Dyskoteka znajduje się przy Cumhuriyet Caddesi. Inną opcją jest zabawa na wodzie w Marine Club Katamaran.

Łaźnie w Bodrum.
Spragnieni relaksu powinni odwiedzić łaźnie: najstarszą w mieście - Bardakci Hamami, założoną w 1749 r., usytuowaną przy Omurca Dere Cad. 22 czy popularną Bodrum Hamami przy Cevat Sakir Cad. Fabrika Sok. No: 42. Obok oczyszczania ciała, masażów czy jacuzzi miejsca tego typu gwarantują wyjątkową atmosferę.

Plaże w Bodrum.
Niedaleko centrum Bodrum znajduje się jedyna w mieście plaża Halk. Należy pamiętać, że plaże na terenie pólwyspu mają pochodzenie wulkaniczne, często usytuowane są w zatokach i odznaczają się piaszczysto-żwirkową strukturą. Zazwyczaj wstęp na plażę jest bezpłatny, a opłata pobierana jest jedynie za serwis plażowy - leżaki i parasole. Niektóre restauracje oferują swoim klientom serwis plażowy gratis.

Atrakcje poza centrum miasta.
Chociaż miasto Bodrum stanowi niewątpliwie największą atrakcję półwyspu, warto wybrać się również na jego obrzeża. Turystyczne miejscowości zapewniają ładne plaże i widoki, sporty wodne, zaplecze gastronomiczne, gwar lub upragnioną ciszę.

Około 3 km od centrum Bodrum usytuowane jest Gumbet - centrum życia nocnego, lubiane i preferowane głównie przez młodsze pokolenie turystów. Obok doskonałych dyskotek czynnych do białego rana, znajdziemy tu liczne bary, kluby i restauracje. Gümbet oferuje sporty wodne, m.in. surfing i parasailling.

Bitez, oddalone ok. 6 km od Bodrum, słynie z upraw mandarynek oraz dobrych restauracji. Napotkamy tu sklepy i kawiarnie, kamienną zabudowę oraz przyjemną promenadę. To jedno z najlepszych miejsc do żeglowania i surfowania.

W Ortakent, ok. 7 km od Bodrum, zauroczą nas ogrody cytrusowych owoców oraz długa, piaszczysta plaża wyposażona w leżaki i parasole, mająca znaczek Błękitnej Flagi.

Gumusluk to malownicza wioska rybacka będąca ulubionym miejscem wypoczynku artystów. Biała zabudowa porośnięta kwiatami tworzy specyficzny klimat. Miłośników historii zaciekawią pozostałości starożytnego miasta Myndos w okolicy zatoki Rabbit Island. Miejscowość słynie z restauracji serwujących ryby i owoce morza. W Gumusluk odwiedzić możemy meczety, wąską i piaszczystą plażę oraz targowisko (w środy) pełne tekstyliów, asortymentów gospodarstwa domowego oraz produktów spożywczych.

Yalikavak, ważny ośrodek turystyczny, przyciąga wzgórzami porośniętymi dębowymi lasami oraz plażami z Błękitną Flagą. W centrum miejscowości zapraszają liczne restauracje, kawiarnie i herbaciarnie. Zakupy można zrobić w miejscowych sklepikach bądź na bazarze odbywającym się w czwartki. Będzie okazja zaopatrzyć się w pamiątki, rękodzieło, a nawet tureckie dywany. Popularną pamiątką z Yalikavak są wiatraki, będące symbolem miejscowości. Jako że obszar Yalikavak należy do wietrznych, stał się popularny wśród miłośników żeglarstwa. W malowniczym porcie Palmarina cumuje wiele eleganckich jachtów i łodzi.

Turgutreis to druga pod względem wielkości miejscowość na półwyspie. Miasto charakteryzuje się typową dla Bodrum białą i niską zabudową. Starsza część położona jest w głebi lądu, nowa - typowo turystyczna - tuż nad morzem. Nazwę miastu nadano na cześć tureckiego marynarza i admirała Turgut Reisa, który w roku 1485 przyszedł tu na świat. Osomański bohater zasłynął m.in. z wypraw na wybrzeża Hiszpanii, Francji, Włoch i Afryki Północnej, zginął w tureckim oblężeniu Malty w 1565 r. Pomnik admirała Turgut Reisa zdobi miejski Sabanci Parki. Obok postaci admirała w parku znajdziemy dorodną zieleń z palmami, wielobarwne kwiaty, przyjemne alejki, nadmorski deptak, ławeczki, amfiteatr, a nawet przyrządy do ćwiczeń.Turgutreis wyposażono w sklepy z różnorodnym asortymentem, sklepiki z pamiątkami, supermarkety, bankomaty, kantory, restauracje oraz bary stylizowane na stare angielskie lokale. W soboty w mieście odbywa się bazar z prawdziwego zdarzenia. W centrum, wśród kramów z souvenirami, stoi meczet nad którym górują dwa minarety. Miejscowość posiada ładną, piaszczystą plażę wyposażoną w leżaki i parasole. Wiejąca tu bryza zapewnia świetne warunki dla windsurfingu. Z mariny można udać się w „błękitny rejs” lub odwiedzić okoliczne tureckie czy greckie wyspy - Kos, Kalymnos, Patmos. W Turgutreis podziwiać będziemy atrakcyjne widoki na pobliskie wyspy oraz spektakularne zachody słońca.

Miłośnicy sportów wodnych powinni odwiedzić Akyarlar - niewielką wioskę rybacką z piaszczystą i żwirkową plażą. Panują tu doskonałe warunki do winsurfingu, można wypożyczyć sprzęt lub rozpocząć naukę pływania na desce. Dostępne są również narty wodne i kajaki. W Akyarlar warto skosztować ryb i owoców morza. W starożytności w pobliskiej zatoce znajdowało się miasto Teriera.

W Golturkbuku znajdziemy wzgórza porośnięte sosnowymi lasami oraz plantacje mandarynek. Miejscowość upodobali sobie tureccy artyści.

W Gundogan zobaczymy uprawy granatów, oliwek i mandarynek. Na malowniczych wzgórzach usadowiły się białe domki dekorowane bujnymi kwiatami. Istnieją tu dobre warunki do nurkowania, rybołówstwa i poławiania gąbek.

Mumcular - oddalone ok. 29 km od Bodrum - znane jest z produkcji oliwek, tytoniu, miodu oraz sztuki tkania dywanów. Warto się tu wybrać, by poznać życie tureckiej wsi.

Wycieczki fakultatywne z Bodrum, czyli zwiedzanie okolicy.
Lokalne biura podróży oferują szeroki wachlarz wycieczek fakultatywnych, obejmującyh zwiedzanie okolic półwyspu Bodrum oraz wyprawy w dalsze zakątki Turcji. Wśród nich popularnością cieszą się:

• Bodrum city i shoping tour - zwiedzanie miasta oraz zakupy w najatrakcyjniejszych centrach handlowych
• odkrywanie tureckiej wsi - wizyta w typowej tureckiej wiosce, poznawanie kultury, w tym sztuki tkania dywanów
• rejsy statkiem z możliwością kąpieli
• hammam - wizyta w tureckiej łaźni
• rafting - przygoda z adrenaliną na rzece Dalaman
• quad safari i jeep safari - przygoda na tureckim łonie natury
• wędkowanie i nurkowanie
• dyskoteka Halikarnas
• noc turecka
• wyspa Kos - przeprawa na grecką wyspę Kos, zwiedzanie miasta Kos i Asklepiejonu odbywa się zazwyczaj we własnym zakresie
• Rodos - rejs na grecką wyspę Rodos, zwiedzanie Starego Miasta wpisanego na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego Unesco (może odbywać się we własnym zakresie)
• Efez - zwiedzanie ruin miasta (Biblioteka Celsusa, teatr, łaźnie), domu Matki Boskiej - kaplicy na Wzgórzu Słowików, ruin świątyni Artemidy - jednego z siedmiu cudów świata starożytnego
• Didim, Milet, Priene - zwiedzanie pozostałosci starożytnych miast
• Pamukkale i Hierapolis - pobyt na wapiennych tarasach oraz zwiedzanie ruin miasta Hierapolis.