Stambuł w Turcji
Stambuł - niegdyś stolica jednego wielkiego imperium, dziś jest największym miastem w Turcji i jednym z największych miast na świecie. Położony na dwóch kontynentach, liczący 12 mln. mieszkańców Stambuł jest jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych kraju. To tu znajdują się najważniejsze zabytki Turcji i to tu zjeżdżają rzesze turystów z całego świata.
Pierwsze ślady osadnictwa pojawiły się tu już w epoce kamienia. Około 680 r. p.n.e. powstała tu kolonia Chalkedon w części azjatyckiej, a w 660 r. p.n.e. założono pierwsze miasto po stronie europejskiej. Należało kolejno do Persji, Aten i Sparty. W III w. p.n.e. na jego terenach zaczęli osiedlać się Galowie. W 196 r. n.e. miasto zostało włączone do Cesarstwa Rzymskiego. W 330 r. Cesarz Konstantyn I Wielki przebudował je i nadał mu nazwę Konstantynopol. Po podziale Cesarstwa Konstantynopol stał się stolicą Cesarstwa Wschodniorzymskiego. Złupiony w XIII w. przez Krzyżowców został stolicą ich Cesarstwa Łacińskiego. Po odzyskaniu z rąk zakonników, stracił na znaczeniu. W 1453 r. miasto zostało zdobyte przez Turków Osmańskich i stało się stolicą Imperium Osmańskiego.
Po I wojnie światowej, kiedy utworzono Republikę Turcji, stolica państwa została przeniesiona do Ankary, a nazwę miasta zmieniono ostatecznie w 1930 r. na Stambuł. Obecnie jest to największa aglomeracja w Europie. Metropolia jest pełnym życia, kosmopolitycznym miastem, a także ogromnym ośrodkiem przemysłowym i głównym ośrodkiem finansowym kraju.
Bogata historia Stambułu sprawia, że pozostało tu wiele zabytków. Zwiedzanie miasta najlepiej rozpocząć od starej części - dzielnicy Sultanahmet. Tu znajduje się jedna z najbardziej rozpoznawalnych budowli Stambułu - Sultan Ahmet Camii (tzw. Błękitny Meczet). Meczet powstał w latach 1609 - 1616. Sama budowla oraz jej wnętrza robią niesamowite wrażenie. Sułtan Ahmet I chciał stworzyć budowlę, która przyćmiłaby blask stojącej nieopodal Haghia Sophia. Wokół budynku wybudowano 6 minaretów, co było dość dziwnym zjawiskiem, gdyż tyle samo minaretów otaczało meczet w Mekce. Sułtan, aby zażegnać spory, sfinansował wybudowanie siódmego minaretu w najświętszym dla Muzułmanów miejscu.
Ściany wewnątrz świątyni pokryte są utrzymanymi w niebieskiej tonacji fajansowymi płytkami, którym meczet zawdzięcza swoją potoczną nazwę. Do głównej świątyni dobudowano także inne pomieszczenia, które wraz z meczetem tworzą swoisty kompleks. Obiekt można zwiedzać bezpłatnie, codziennie poza godzinami modlitw. Przed wejściem należy zdjąć obuwie, a kobiety muszą dodatkowo zakryć głowę, kolana i ramiona.
Naprzeciw Sultan Ahmet Camii i parku imienia sułtana, znajduje się Haghia Sophia - Kościół Świętej Mądrości Bożej, najważniejsza bizantyjska budowla Stambułu. Została wybudowana w VI w. za panowania Justyniana I Wielkiego w miejscu strawionej przez pożar świątyni z czasów Konstantyna. W 1453 r. po opanowaniu miasta przez Turków Osmańskich, sułtan Mehmet II Zdobywca rozkazał przekształcić świątynię w meczet. Nie zniszczono jednak wystroju świątyni, elementy chrześcijańskie zostały zatynkowane, a do budynku dobudowano minarety, mihrab i minbar. W latach 30- tych XX w. Ataturk przekształcił Haghia Sophia w muzeum.
Wnętrza świątyni udekorowano licznymi mozaikami, które obecnie trochę wyblakły. Do najładniejszych należy znajdująca się nad wyjściem z Haghia Sophia, pochodząca z X w. mozaika przedstawiająca Konstantyna Wielkiego i Justyniana powierzających miasto Stambuł pod opiekę Najświętszej Marii Pannie i Dzieciątku.
Tuż obok Haghia Sophia znajduje się Yerebatan Sarayi (Zatopiona Cysterna). Budowla o pojemności 80 tys. m3 została wzniesiona już przez Konstantyna, rozbudował ją w VI w. Justynian. Miała ona za zadanie zaopatrzenie miasta w wodę podczas długo trwających oblężeń. Z czasem przekształciła się w wysypisko śmieci. Oczyszczona w 1987 r. została udostępniona do zwiedzania.
Nieopodal wyżej opisanych świątyń znajduje się Hipodrom (At Meydani). Na zlecenie Konstantyna wybudowano tu arenę z widownią, która mogła pomieścić nawet 100 tys. ludzi. Odbywały się tu wyścigi rydwanów. Znajdują się tu Dikilitaş (obelisk Totmesa przywieziony z Karnaku w Egipcie jako łup wojenny), Ormetaş (kolumna Konstantyna VII Porfirogenety) oraz Yilanli Sutun (kolumna wężowa ze Świątyni Apollina w Delfach).
Do najważniejszych zabytków Starego Stambułu należy także pięknie położony Palac Topkapi (Topkapi Sarayi). Jego budowę rozpoczęto zaraz po zdobyciu Stambułu przez Turków Osmańskich. Przez wiele lat był siedzibą kolejnych władców, a każdy z nich dobudowywał do kompleksu nowe budynki. Pałac składa się z wielu dziedzińców i budowli. Główny kompleks tworzą 3 części: Birun (Pałac Zewnętrzny), Enderun (Pałac Wewnętrzny) i Harem. Kompleks ukazuje potęgę władców osmańskich. Rozpościera się stąd także piękny widok na Cieśninę Bosfor. Dookoła pałacu rozciąga się park Gulhane gdzie można zwiedzić Muzeum Tureckiej Porcelany, Muzeum Archeologiczne, czy Muzeum Starożytnego Wschodu.
Najładniejszym meczetem Stambułu jest Suleymaniye Camii (meczet Sulejmana Wspaniałego). Jest to druga co do wielkości muzułmańska świątynia w mieście. Została wzniesiona przez Sinana za czasów panowania Sulejmana Wspaniałego w XVI w. Meczet został wybudowany w stylu bizantyjskim. W ogrodzie za świątynią znajdują się groby Sulejmana i jego polskiego pochodzenia żony - Roksolany.
Nieopodal największych zabytków Stambułu znajduje się inna wielka atrakcja miasta - Kapali Çarşi (Kryty Bazar, Wielki bazar), gdzie można zrobić zakupy. Gdyby pójść stamtąd w stronę przystani promów trafimy na Misri Çarşi (Bazar Egipski), na którym można zaopatrzyć się w przyprawy. Bramy budynku wychodzą na plac, na którym stoi Yeni Camii (Nowy Meczet), którego wnętrza są udostępnione do zwiedzania. Stąd warto przejść mostem Galata do dzielnicy Beyoglu, nazywanej przez Turków „Nowym Stambułem”.
Dzielnica ta ciągnie się od wieży Galata (Galata Kulesi) aż do placu Taksim (Taksim Meydani). Wybudowana w XIV w. wieża Galata ma wysokość 63 m. Początkowo miała służyć do obrony genueńskiej kolonii, za czasów osmańskich pełniła rolę strażnicy, a obecnie jest dobrym punktem widokowym. Warto przespacerować się ulicą Istiklal (Istiklal Caddesi), którą jeździ zabytkowy tramwaj, i która prowadzi do Placu Taksim.
Taksim jest nowoczesną dzielnicą Stambułu. Oprócz szklanych wieżowców znajduje się tu wiele restauracji, pubów i klubów. Jej centrum stanowi Plac Taksim. Znajduje się tam wiele obiektów godnych zobaczenia, m.in. Pomnik Republiki (Cumhuriyet Anici), Galeria Sztuki Taksim, czy Muzeum Adama Mickiewicza. Taksim tętni życiem przez całą dobę. Odbywa się tu wiele imprez i koncertów.
Będąc w Stambule warto wybrać się także na rejs po Cieśnienie Bosfor. Pod koniec XVII w. przedstawiciele osmańskiej arystokracji zaczęli wznosić wzdłuż brzegów Bosforu letnie rezydencje. Można tu podziwiać widok na Pałac Topkapi, czy Dolmabahçe (Dolmabahçe Sarayi) - przepiękny pałac wybudowany w XIX w. przez sułtana Abdulmecida. Znajdziemy tu także inne pałace, m.in. Beylerbeyi, Çiragan, czy Yildiz. To tylko niektóre z położonych wzdłuż Bosforu rezydencji. Nad Bosforem wisi jeden z najdłuższych na świecie (1074 m) wiszących mostów.
