Swanetia - tajemnicza kraina w Gruzji

Gdzie to jest i jak można się tam dostać?
Swanetia położona jest na południowych stokach Wielkiego Kaukazu, w północno - zachodniej części Gruzji. Od wschodu graniczy z Abchazją natomiast od Północy z Rosją. Dzieli się na dwa mniejsze regiony, na Swanetię Górną ze stolicą w Mestii oraz Dolną ze stolicą w Lentheki. Chociaż Swanetia położona jest w odległości około 100 km od Zugdidi, dotarcie tam jest nie lada przygodą. Przemierzenie 120 km dzielących Zugdidi od Mestii zajmuje zazwyczaj 5 - 6h. Koszmarna nawierzchnia drogi oraz liczne serpentyny sprawiają, że marszrutka pokonuje tą trasę ze średnią prędkością 20-30 km/h. Ma to jednak swój urok, ponieważ jest wystarczająco dużo czasu aby nacieszyć oko spektakularnym widokiem zza okna. Jednak już wkrótce to się zmieni, ponieważ zostanie oddana do użytku nowa droga, która ma diametralnie skrócić czas przejazdu pomiędzy Zugdidi a Mestią i tym samym zachęcić większe grono turystów do odwiedzenia tego miejsca. Aby dojechać do Swanetii należy najpierw dostać się do Zugdidi czyli stolicy regionu Mingrelii. Dojeżdżają tam marszrutki z Tbilisi, Kutaisi oraz z Batumi. Również istnieje możliwość pokonania tej trasy pociągiem nocnym z Tbilisi, a następnie złapanie rano marszrutki z Zugdidi do Mestii. Najwygodniej i najszybciej można przedostać się z Tbilisi do Swanetii samolotem. Jednak nie są to regularne loty, dlatego trzeba je uważnie śledzić.

Kilka słów o geografii...
Swanetia otoczona jest wieloma 4 i 5 - tysięcznikami i jest najwyższym zamieszkanym obszarem Kaukazu. Pierwszą górą Swanetii jak i całej Gruzji jest góra Szkhara o wysokości 5068 m. n.p.m. Oprócz niej ten region może poszczycić się jeszcze trzema z dziesięciu najwyższych szczytów Kaukazu. Wierzchołki gór oddzielone są od siebie bardzo głębokimi wąwozami. Zaznacza się tu typowa piętrowość klimatyczno - roślinna. Obszary do 1800 m. n.p.m. porastają przede wszystkim lasy mieszane na czele ze świerkiem, jodłą, bukiem i dębem. Kolejne „piętro” to alpejskie łąki pokryte wiosną kobiercem różnobarwnych kwiatów. Natomiast powyżej 3000 m. n.p.m. rozpoczyna się strefa wiecznych śniegów i licznych lodowców. Masy wilgotnego powietrza znad Morza Czarnego oraz wysokość nad poziomem morza, kształtują klimat tego obszaru. Opady wahają się od 1000 do nawet 3000 mm rocznie. W najwyższych partiach gór, występują bardzo silne opady śniegu, tworząc nawet 5 - merowe pokrywy. Dlatego zdecydowanie najlepiej wybrać się do Swanetii późną wiosną lub latem, kiedy już zejdą śniegi i zarówno łąki jak i drzewa zazielenią się i pokryją kwiatami.

Swaneccy górale
Swaneccy górale czyli Swanowie są znani z waleczności i patriotyzmu nie tylko w samej Gruzji ale na całym Kaukazie. Są oni grupą etnograficzną Gruzinów i posługują się niepiśmiennym dialektem języka gruzińskiego - swanuri. Ich niepowtarzalna kultura, obyczaje, język i architektura przetrwały do dnia dzisiejszego, na skutek wielowiekowej izolacji tego regionu od reszty Gruzinów.

Kultura Swanów na tym obszarze rozwija się nieprzerwanie od 4 tys. lat. Przez wiele stuleci bronili swojej ziemi, i żadnemu z najeźdźców nie udało się ich zniewolić. Dopiero Rosjanie włączyli ją do swego mocarstwa, jednak nawet im nie udało się wywrzeć dużego wpływu na ten region ani zatrzeć kultury Swanów. Ci waleczni górale zamieszkiwali kamienne baszty, które do dziś można podziwiać w liczbie 175 w całym regionie. Większość z nich została wybudowana pomiędzy IX - XII w. i świadczyła o bogactwie i dumie każdego swańskiego rodu. Do dnia dzisiejszego niektóre wioski zachowały charakter średniowiecznych osad. Oprócz niezwykłych kamiennych wież na szczególną uwagę zasługują również wczesnośredniowieczne kościoły z freskami z X w. W Swanetii były przechowywane skarby Gruzińskiej kultury i sztuki, podczas wielu krwawych najazdów i powstań. I wiele z tych niezwykłych dzieł trafiło do prywatnych domów.

Co warto zobaczyć?
Zwiedzanie Swanetii najlepiej rozpocząć w Mestii - stolicy regionu. Jest to niewielkie miasteczko liczące około 2500 mieszkańców. W centrum miasta znajduje się informacja turystyczna, gdzie można otrzymać mapy regionu oraz dowiedzieć się co warto zobaczyć. W Mestii rozpoczyna się wiele szlaków górskich o zróżnicowanej trudności, jednym słowem każdy znajdzie tu coś dla siebie. W najwyższe partie gór lepiej nie wybierać się bez przewodnika.

Jednym z najpopularniejszych szlaków jest droga prowadząca do krzyża, postawionego na górze, 900 m powyżej Mestii. Rozpościera się stamtąd rewelacyjny widok na najwyższe wzniesienia Kaukazu oraz na rozsiane po całej Mestii kamienne baszty. Wspinając się do tego miejsca nasze oczy zachwyci również widok na Uszbę (4700 m. n.p.m.), jeden z najbardziej spektakularnych dwuwierzchołkowych szczytów górskich. Przez swój wyjątkowy kształt oraz pionowe ściany nazywana jest często „Matterhornem Kaukazu”. I jest jednym z najtrudniejszych szczytów do zdobycia w całym Kaukazie.

Będąc w Swanetii koniecznie należy wybrać się do Uszguli, malowniczej wioski położonej na wysokości 2100 m. n.p.m. Jest to podobno najwyżej położona miejscowość w Europie zamieszkana przez cały rok, jeśli oczywiście przyjmiemy że Gruzja znajduje się w Europie. Do dnia dzisiejszego przetrwało w wiosce ponad 20 kamiennych baszt, które w 1996 r. zostały wpisane na listę UNESCO. Z Uszguli widać najwyższy szczyt Gruzji i jeden z trzech najwyższych szczytów Kaukazu, zawsze pokrytą śniegiem - Szkharę (5068 m. n.p.m). Stąd również początek bierze wiele szlaków górskich o zróżnicowanej trudności. Chyba najbardziej popularną i malowniczą trasą jest droga do lodowca Skhara. Aby ją pokonać i wrócić z powrotem do Uszguli należy przeznaczyć 7h.

W Swanetii odradza się turystyka. Jeszcze przed 2006 r. ten region słynął z rabunków. Jednak w ostatnich latach udało przywrócić się kontrolę władz centralnych nad regionem. Dlatego nie istnieje już dziś realne zagrożenie napadami rabunkowymi i warto odwiedzić ten niepowtarzalny region.