Wilno na Litwie
Wilno - stolica i największe miasto na Litwie. Pierwsza osada powstała tu w V w. Na przełomie XII i XIII w. uformował się tu gród. Już od pierwszych lat swojego istnienia miasto pełniło ważną rolę. Znajdowała się tu siedziba książąt. Od XIV w. nastąpił rozkwit Wilna, zarówno pod względem politycznym, jak i gospodarczym.
Prawa miejskie Wilno otrzymało w 1387 r. po podpisaniu unii w Krewie, na mocy której ówczesny Wielki Książę Litewski - Władysław Jagiełło stał się królem związku Polski i Litwy. Od tego czasu zaczęła się także chrystianizacja ziem litewskich, w tym Wilna. Zniszczono pogańskie miejsca kultu, na których miejsce wzniesiono chrześcijańskie świątynie. Czasy Jagiellonów to rozbudowa Wilna i napływ ludności. Kolejni królowie również przyczynili się do rozwoju miasta, głównie jego kultury i oświaty.
Rozwój miasta zahamował w XVII w. wielki pożar, oraz najazd wojsk moskiewskich. Podczas Wojny Północnej Wilno zajęli Szwedzi. Miasto wyniszczyły kolejne pożary i epidemie. Wilno odbudowywano stopniowo, głównie w stylu barokowym. Pod koniec XVIII w. Wilno włączono do imperium rosyjskiego. W XIX w. Wilno odżyło pod względem kulturalnym. Tu żyli, uczyli się i tworzyli Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Józef Ignacy Kraszewski, Stanisław Moniuszko... Powstania, które miały miejsce w XIX w. przyczyniły się do poddania Wilna procesowi intensywnej rusyfikacji.
W latach 1915-1918 Wilno znalazło się pod okupacją niemiecką. Tuż po proklamowaniu niepodległości Litwy w 1918 r., stolicę zajęła Armia Czerwona, a Litwę przekształcono w Radziecką Republikę Socjalistyczną Litwy i Białorusi. Z rąk rosyjskich Wilno trafiło do Polski. Stolicą litewską w tym czasie mianowano Kowno. Wilno przeżywało natomiast kolejny okres rozwoju intelektualnego.
W czasie II Wojny Światowej Wilno powróciło w ręce Rosji i Litwa została włączona do ZSRR. Następnie miasto zajęli Niemcy. Po okresie rusyfikacji i zesłań na Syberię nastąpił czas krwawych represji i eksterminacji miejscowej ludności. W lipcu 1944 AK zorganizowała w Wilnie powstanie. Po wojnie nastąpił okres komunizmu. Litwa ogłosiła swoją niezawisłość w 1990 r. W Wilnie zaczęto odbudowę zabytków, w latach 90-tych XX w. Litwa wraz z Wilnem zaczęła się z powrotem liczyć na arenie międzynarodowej.
Wilno usiane jest zabytkami. Zwiedzanie Wilna warto zacząć od Wieży Telewizyjnej, z której można podziwiać widok na miasto. Wieża mierzy 326,5 m. Na wysokości 190 m znajduje się kawiarnia. Wieża ta była świadkiem ostrych starć z wojskami sowieckimi w 1991 r.
W centrum znajdziemy tzw. Prospekt Giedymina. W jego okolicy znajduje się Plac Niepodległości i budynek sejmu. To tu Litwa ogłosiła swoją niepodległość w 1990 r. i to tu o nią walczyła w 1991 r. Spod budynku sejmu widać dzielnicę Zwierzyniec z Cerkwią Znamieńską. Chcąc zobaczyć Zwierzyniec, warto odwiedzić tamtejszą kenesę - świątynię karaimską z 1922 r.
Największym placem w Wilnie jest Plac Łukiski. Warto także odwiedzić Kościół św. Jakuba i Filipa, w którym można podziwiać obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (Matka Boska Łukiska). Ciekawym miejscem po drodze do Katedry jest Kawiarnia Rudnickiego, która w okresie międzywojennym była ośrodkiem życia literackiego.
Zanim zacznie się zwiedzanie Starówki warto wspiąć się na Górę Trzykrzyską, aby zobaczyć panoramę miasta. Od XVII w. na tej górze stoją 3 drewniane krzyże. W jej pobliżu znajduje się Kościół św. Piotra i Pawła z XVII w. Wnętrze kościoła uznawane jest za jeden z najwybitniejszych przykładów sztuki barokowej w dawnej Rzeczpospolitej.
Przechodząc dalej, do Wzgórza Giedymina - najstarszej części Wilna napotkamy na pozostałość po oryginalnym Zamku Dolnym, czyli Stary Arsenał, którego historia sięga XVI w. Obecnie mieści się tu Muzeum Sztuki Stosowanej. Zamek Dolny został zburzony w XIX w. został on natomiast zrekonstruowany.
Niewątpliwie jednym z największych zabytków Wilna jest Zamek Górny. Początkowo drewniany, następnie murowany zamek stanowił siedzibę Wielkich Książąt Litewskich. Zamek został zniszczony w czasie wojen z Moskwą.
Kolejnym ważnym, jeśli nie najważniejszym zabytkiem Wilna jest Bazylika Archikatedralna. Nazywana jest „Ołtarzem Ojczyzny”. Katedra prawdopodobnie powstała w miejscu wcześniejszego pogańskiego sanktuarium. Na miejscu pogańskiej świątyni, po przyjęciu chrztu przez Litwę, Władysław Jagiełło wybudował gotycką katedrę. Wielokrotnie była niszczona przez pożary i odbudowywana w różnych stylach. Przez pewien czas była swoistą mieszanką stylów architektonicznych.
Po pożarze w 1769 r. odbudowano ją w stylu klasycystycznym. Tu spoczywają szczątki królewskie. Mauzoleum znajduje się w podziemiach Katedry. Tu także można podziwiać najstarsze freski na Litwie. W skład Katedry wchodzi 12 kaplic, z których wartą zobaczenia jest Kaplica św. Kazimierza. Tuż obok Katedry znajduje się dzwonnica. Kryje ona 33 dzwony, z których najstarsze pochodzą z XVI w.
Będąc w Wilnie warto także zwiedzić Pałac Prezydencki, który pełnił rolę pałacu biskupiego, a następnie stał się siedzibą generalnego gubernatora. Ciekawym miejscem jest również Zaułek Literacki, gdzie niegdyś mieszkał Adam Mickiewicz. Jednym z bardziej urokliwych miejsc Wilna jest także Zaułek Bernardyński.
Jedną z najpiękniejszych świątyń Wilna jest Kościół św. Anny. Wzniesiono go w ostatnich latach XV w. w stylu tzw. gotyku płomienistego. W Wilnie znajdziemy wiele innych, zabytkowych kościołów i cerkwi.
Warto także przespacerować się do słynnych, zabytkowych bram miasta - w szczególności Ostrej Bramy (Miednickiej). Brama ta stanowiła jedną z pięciu wzniesionych na murach miasta w pierwszej połowie XVI w. Prowadziła ona do Mińska i Moskwy. Od strony miasta zawieszono w niej obraz Matki Boskiej (Matka Boska Ostrobramska).
W Wilnie warto także odwiedzić tutejsze muzea, jak Litewskie Muzeum Narodowe, Muzeum Architektury. Można również zwiedzić zabytkowy ratusz z czasów Jagiellonów, basztę, odwiedzić Cmentarz na Rossie. Godnym odwiedzenia miejscem jest również położona nad brzegiem Wilejki knajpka Zarzecze, gdzie odbywają się różnego rodzaju imprezy kulturalne.
