Polska - Ełcka Kolej Wąskotorowa - relacja z wakacji

Planując nasz wyjazd na wakacje w Woszczelach koło Ełku od razu pomyślałem, że będziemy musieli przejechać się Ełcką Wąskotorówką. 100-letnia Ełcka Kolej Wąskotorowa jest jedyną czynną tego typu atrakcją turystyczną w regionie Warmii i Mazur. Wybudowana w latach 1910-1917, a działająca regularnie do końca lat 90-tych XX wieku Ełcka Kolej Wąskotorowa uznana została za cenny zabytek kultury technicznej i w 1992 r. wpisano ją do rejestru zabytków.

Na stacji w Ełku, skąd wyruszają pociągi, znajduje się ciekawe Muzeum Kolejnictwa. Oprócz eksponatów wystawionych w budynku stacji oraz zabytkowej hali lokomotywowni można obejrzeć liczne, pochodzące z różnych epok, lokomotywy i wagony stojące na stacji. Tuz obok znajduje się równie ciekawy Skansen Pszczelarski. Bilet na pociąg, w cenie 20 zł, zapewnia również wstęp do obydwu tych miejsc. W wypadku większej ilości sprzedanych biletów do pociągu doczepiane są dodatkowe wagony.

Trasa z Ełku do Sypitek wynosi ok. 16 kilometrów w jedna stronę i przebiega przez piękne Mazurskie tereny: pola, laki, lasy, bagna i małe, urokliwe wsie. Jest to nieśpieszna i urzekająca podróż do świata historii Mazur i kolejnictwa, przenosząca podróżnych w burzliwe czasy pogranicza, gdzie od stuleci ścierały się różne żywioły narodowościowe i wyznaniowe. Malownicza trasa kolei jest niemym świadkiem tych wydarzeń. Można podziwiać piękne widoki, obserwować wiele dzikich zwierząt (sarny, żurawie) i pośmiać się z dowcipów opowiadanych przez towarzyskiego pana konduktora.

W Sypitkach pociąg zatrzymuje się na dwie i pół godziny. Można tam wybrać się na spacer po nastrojowej, kolorowej i pełnej bocianich gniazd, wsi, zobaczyć stary młyn wodny i zabytkowy most kolejowy, wpaść na kawę i pyszne ciasto do miejscowej szkoły, obejrzeć wystawę Dzieła Natury lub urządzić sobie piknik nad rzeką. Sypitki i ich atrakcje opisałem w oddzielnej podróży.

W okresie od jesieni do końca wiosny pociągi ciągnięte są przez zabytkowe parowozy, w okresie letnim, ze względu na zagrożenie pożarowe, przez prawie równie stare lokomotywy spalinowe.

Historia budowy

Projekt budowy linii wąskotorowej o prześwicie 1000 mm powstał w 1905 roku. Linia miała prowadzić z Ełku, pokonując rzekę Ełk, przesmykiem pomiędzy jeziorami: Ełckim i Selment Wielki, dalej pomiędzy Selmentem Wielkim a Regielnickim przez Regielnicę i Kałęczyny do Lasek Małych. Tutaj linia rozdzielała się. Jedna trasa prowadziła przez Sypitki, Pisanicę i Kalinowo do granicznego Turowa. Druga natomiast do wsi Zawady Tworki nad jeziorem Rajgrodzkim. Linię budowano w latach 1910 -1913 metodą kroczącą, a więc stosunkowo wolną, ze względu na duży zakres robót ziemnych i budowę obiektów inżynieryjnych. Uroczyste otwarcie ruchu na trasie Ełk - Laski - Borzymy i odgałęzieniu Laski - Zawady Tworki odbyło się 23 października 1913 r. Odcinek z Borzym do Turowa przekazano do eksploatacji 1 grudnia 1915 r.

W pierwszych miesiącach I Wojny Światowej wojska rosyjskie zdewastowały kolej i wywiozły w głąb Rosji parowozy i wagony. Zniszczenia wojenne usuwano pięć lat, normalne kursowanie pociągów przywrócono 5 października 1918r. W 1938 roku kolej przewiozła 29026 ton towarów i 54837 pasażerów.

W końcu II Wojny Światowej, podczas ofensywy styczniowej wojsk radzieckich w 1945 r. kolej została ponownie zniszczona. Jednak szczęśliwie ocalały wszystkie parowozy. W 1951 roku dokonano zmiany szerokości toru na 750 mm. Po wymianie parowozów i wagonów na nową szerokość toru, trakcja parowa utrzymała się do 1968 roku, po czym zastąpiono ją lokomotywami spalinowymi Lyd. W 1995 roku wprowadzono tzw. tramwaje szynowe do obsługi pociągów rozkładowych.

Kolej ełcka miała zawsze duże powodzenie wśród podróżnych, bywały przypadki, że nie wszyscy chętni mogli wejść do pociągu. Z usług mazurskiej ciuchci skorzystały 228.282 osoby. Niestety, wpływy za przewozy pokryły wydatki zaledwie w kilku procentach. W październiku 1991 roku zmniejszono liczbę pociągów. W kwietniu 1992 r. zawieszono ich kursowanie w dni świąteczne. Rentowność kolei spadła jeszcze bardziej.

1 stycznia 2002 roku Urząd Miasta Elku przejętą przez siebie Ełcką Kolej Dojazdową powierzył do prowadzenia Miejskiemu Ośrodkowi Sportu i Rekreacji w Ełku, nadając jej nazwę EŁCKA KOLEJ WĄSKOTOROWA.

Przejazd Ełcką Wąskotorówką to niezapomniana podróż. Polecamy wszystkim wybierającym się na piękne Mazury.