Polska - Brąswałd - relacja z wakacji

Przy okazji zgłębiana biografii Marii Zientary-Malewskiej, wybrałam się na wycieczkę do Brąswałdu.

Jest to mała wieś, nad która góruje piękny neogotycki kościół pod wezwaniem św. Katarzyny (1893-1896) Aleksandryjskiej. Niezwykłe dzieło architektoniczne zostało zaprojektowane przez słynnego wówczas Heitmana, który jest także twórcą wielu urzędów pocztowych, szpitali, willi oraz kościołów np. Najświętszego Serca Jezusowego i św. Józefa w Olsztynie. Wyjątkowa i niespotykana w tym kościele jest polichromia ze scenami dotyczącymi dziejów Polski i Warmii, zamówiona przez ks. Walentego Barczewskiego, która pokrywa całe wnętrze świątyni. Malowidła powstały w latach 1908-1912 wykonane zostały przez malarzy akademickich Brandta z Berlina i Zeptera z Emmerichtu oraz mieszkańców wsi.

Ciekawostką jest, że w kościele panował zwyczaj zajmowania miejsc według płci. I tak kobiety siedziały w lewej nawie kościoła, natomiast mężczyźni w prawej. Również malowidła były umieszczane wg powyższego schematu: w lewej nawie przedstawiające kobiety, w prawej mężczyzn.

We wsi znajduje się siedem przydrożnych kapliczek, które zostały wpisane do rejestru zabytków. Jedną z nich ufundował Brąswałdzki nauczyciel Rudolf Strach, który kochał się w Barbarze, siostrze ks. Barczewskiego. Ksiądz był zdecydowanie przeciwny ich związkowi. W 1886 roku (ta data widnieje na chorągiewce kapliczki), nauczyciel ufundował kapliczkę, której dał za patrona św. Józefa. Ufundował ponadto dwa dzwony do świątyni. Jeden z nich nosił imię Barbary. Nie zmieniło to sprzeciwu surowego proboszcza. Nauczyciel i jego ukochana pozostali do śmierci bezżenni.

Najbardziej znany budynek w tej wsi to dom, w którym 4 września 1894 roku urodziła się Maria Zientara-Malewska, poetka, nauczycielka i działaczka warmińska. Na ścianie budynku wisi tabliczka upamiętniająca miejsce narodzin znanej Warmiaczki, przed wejściem stoi popiersie słynnej poetki. W bibliotece, która w latach 1931-1938 działała jako szkoła, znajduje się Izba Pamięci z wieloma pamiątkami i archiwalnymi zdjęciami. Corocznie odbywa się tutaj konkurs recytatorski poezji Marii Zientary Malewskiej. Niestety biblioteka jest zamknięta na cztery spusty i nawet sołtys wsi nie wie gdzie są do niej klucze :)

• Neogotycki Kościół pod wezwaniem św. Katarzyny
• Izba Pamięci
• 0,5 km od Brąswałdu znajduje się elektrownia wodna na rzece Łyna