Jerozolima w Izraelu
Jerozolima - największe miasto w Izraelu, położone na skraju Pustyni Judzkiej. Jerozolima od czasów najdawniejszych jest miejscem świętym dla trzech wielkich religii: judaizmu, islamu i chrześcijaństwa. Badania archeologiczne wskazują, że osadnictwo ludzkie istniało tu już w epoce miedzi, w epoce brązu powstała tu stała osada ludzka. Jerozolima prawdopodobnie została założona w XXVI w. p.n.e. przez ludy semickie. Od XVIII w. p.n.e. zamieszkiwali tu Jebuzyci, którzy w XI w. p.n.e. zostali podbici przez króla Dawida.
Król Dawid ustanowił Jerozolimę stolicą Królestwa Izraela, budując na akropolu Syjonu swój Pałac. Po jego śmierci władzę przejął Salomon, który na Górze Moria wybudował świątynię, zwaną Pierwszą Świątynią. Jerozolima stała się centrum politycznym, gospodarczym, militarnym i kulturalnym Izraela. Po śmierci Salomona Królestwo podzieliło się na dwa odrębne królestwa: Izraela i Judy. Jerozolima stała się stolicą tego drugiego. W VI w. p.n.e. miasto zdobyli Babilończycy, którzy zburzyli Świątynię Salomona. Mieszkańcy popadli w niewolę.
Po upadku Babilonu, za sprawą króla Persji, Cyrusa II Wielkiego Żydzi powrócili do Jerozolimy i zaczęli jej odbudowę. Odbudowano m.in. Świątynię, której budowa zakończyła się w 516 r. p.n.e. Miasto przechodziło kolejno w ręce Aleksandra Wielkiego, Lagidów, Seleucydów, w 63 r. p.n.e. kontrolę nad Jerozolimą przejęli Rzymianie. Za ich panowania do władzy doszedł Herod Wielki, który rozbudował miasto i Świątynię. W 6 r. n.e. Jerozolima przeszła pod bezpośrednie rządy Rzymu jako prowincja Judea. Według tradycji chrześcijańskiej, w czasie kiedy prefektem Judei był Poncjusz Piłat doszło do uwięzienia i ukrzyżowania Jezusa.
Panowanie Rzymian to okres wojen żydowskich. Ok. 70 r. Jerozolima wraz ze Świątynią została zniszczona. W II w. nastąpiła próba odbudowania Jerozolimy jako miasta hellenistycznego, a następnie w IV w. Konstantyn I Wielki wzniósł na jej terenie liczne obiekty chrześcijańskie. Po podziale Cesarstwa rzymskiego Jerozolima przeszła pod panowanie Bizancjum. Po wojnach rzymsko - perskich, w VII w. zdobyli ją Arabowie. W tym czasie powstało wiele ważnych obiektów muzułmańskich. W XI w. Jerozolima trafiła w ręce Turków Seldżuckich. Od zdobycia przez Krzyżowców w 1099 r. pozostawała ona stolicą Królestwa Jerozolimskiego. W 1260 r. władza nad miastem powróciła do Arabów - egipskich Mameluków. W 1517 r. miasto zdobyli Turcy Osmańscy, którzy rządzili tu aż do XX w. Po ustanowieniu Państwa Izraela rozpoczęły się wojny izraelsko - arabskie o panowanie nad Jerozolimą. Ostatecznie, w 1980 r. władze izraelskie ogłosiły Jerozolimę stolicą swojego państwa, co jednak nie zostało zaakceptowane przez organizacje międzynarodowe.
Historia miasta sprawia, że znajduje się tu wiele zabytków. Wszystkie wydarzenia, aż do XIX w., kiedy to zaczęto rozbudowywać Jerozolimę poza murami Starówki, miały miejsce właśnie na terenie Starego Miasta. To właśnie tu przybywają rzesze turystów oraz pielgrzymów. Mury starej części miasta kryją wiele obiektów związanych z największymi religiami świata. Same mury i bramy prowadzące do Starówki są zabytkowe. Pochodzą one z XVI w. Wzniesione zostały przez Sulejmana Wspaniałego na miejscu fortyfikacji rzymskich. Tereny nimi otoczone zostały podzielone na dzielnice: żydowską, ormiańską, chrześcijańską i muzułmańską.
Jednym z ważniejszych obiektów jerozolimskiej Starówki jest Wzgórze Świątynne - Haram al- Sharif. Jest to ważne miejsce zarówno dla judaizmu, bo właśnie w tym miejscu stała Świątynia Salomona, dla chrześcijan, gdyż to tu, na Górze Moria Abraham miał ofiarować Izaaka, jak i dla muzułmanów, gdyż to stąd Mahomet miał dostąpić wniebowstąpienia. W miejscu, w którym miało dojść do tego zdarzenia, stoi obecnie Qubbat as- Sakhra, czyli tzw. Kopuła na Skale. Jej złota kopuła jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta. Została ona zbudowana w VII w. za panowania kalifa Abd al- Malika. Na Wzgórzu znajduje się także meczet Al- Aqsa - jedna z najważniejszych na świecie świątyń muzułmańskich. Meczet został wzniesiony w latach 705- 715, jednak w wyniku trzęsień ziemi uległ zniszczeniu i niewiele elementów z jego pierwotnej konstrukcji zachowało się do dziś. Obecnie możemy podziwiać odnowioną za czasów kalifa al- Zahira (XI w.) budowlę.
Jedyną pozostałością po Świątyni Salomona jest Ściana Zachodnia, tzw. Ściana Płaczu. Podmurowanie pochodzi z okresu Pierwszej Świątyni, natomiast kamienie wznoszące się do wysokości 15 m z czasów Drugiej Świątyni. Po jej zburzeniu, Żydzi zbierali się tu, aby opłakiwać zniszczenie swojego sanktuarium. Od XVI w. Ściana Zachodnia stała się miejscem okazywania pobożności przez Żydów. Obecnie jest to miejsce modlitw, gdzie wyznaczono dwie strefy - osobną dla kobiet i mężczyzn. Żydzi przybywają tu tłumnie szczególnie w czasie szabasu i większych świąt religijnych.
Dla Chrześcijan bardzo ważna jest Via Dolorosa, czyli Droga Krzyżowa. Ciągnie się ona od Kościoła św. Anny przy Bramie Szczepana aż do Bazyliki Grobu Pańskiego na Golgocie. Po drodze znajduje się 14 stacji, których miejsce wyznaczają poszczególne sanktuaria. Chrześcijanie wierzą, że właśnie tą drogą szedł na stracenie Jezus Chrystus. Kult Drogi Krzyżowej rozwinął się dopiero w średniowieczu. Nie jest jednak udowodnione, że trasa Via Dolorosa jest autentyczną drogą, którą przebył Jezus przed ukrzyżowaniem. Stacje Drogi Krzyżowej rozmieszczano dowolnie. Nie mniej jednak, nie ważne czy ktoś jest wierzący, czy nie, warto wybrać się na spacer wyznaczą trasą, gdyż rozciąga się ona wzdłuż pięknych, wąskich uliczek Starówki.
Via Dolorosa kończy się na Kalwarii (Golgocie) w Bazylice Grobu Pańskiego. Bazylika została wzniesiona w IV w. przez Konstantyna I Wielkiego w miejscu, gdzie znajdował się grób Jezusa. Przez wieki niszczona i odbudowywana bazylika, obecnie mieści w sobie rotundę z kaplicą Grobu Świętego, chór Greków, kaplicę Golgoty, kryptę św. Heleny, klasztor franciszkanów, klasztor grecki, oraz inne kaplice. Opiekę nad bazyliką sprawują franciszkanie oraz prawosławni duchowni, żyją tu także wspólnoty mnichów koptyjskich i etiopskich. W części centralnej znajduje się pomieszczenie, w którym miało być złożone ciało Jezusa po zdjęciu z krzyża. W absydzie Kaplicy Adama można zobaczyć dolną część skały Golgoty.
Jerozolimska Starówka skrywa wiele innych ciekawych miejsc, znajdziemy tu synagogi, kościoły i klasztory. Jerozolima to jednak nie tylko Stare Miasto. Tuż obok wznosi się Góra Oliwna, która także według tradycji, jest ściśle związana z wiarą chrześcijańską. U stóp wzniesienia znajduje się Ogród Getsemani, w którym Jezus przebywał z uczniami na czuwaniu tuż przed pojmaniem, wybudowano tu także Kościół Narodów, zwany Bazyliką Konania. Na Górze Oliwnej znajduje się Grób Najświętszej Marii Panny, jednak według tradycji nie jest to ostateczne miejsce jej pochówku. Tu także wzniesiono Kościół św. Marii Magdaleny, Kościół Dominius Flevit, Kościół Wniebowstąpienia, oraz Kościół Pater Noster, na którego ścianach wypisano słowa modlitwy Ojcze Nasz w 62 językach. Na zboczu wzniesienia znajduje się także duży cmentarz żydowski. Z Góry Oliwnej rozpościera się piękny widok na panoramę Starówki z górującym nad nią Wzgórzem Świątynnym, oraz na Dolinę Cedronu.
Poza murami Starego Miasta znalazła się Góra Syjon, na której mieści się grobowiec Dawida. Jest to również miejsce, gdzie stoi Wieczernik, czyli miejsce Ostatniej Wieczerzy. Tu także, według wierzeń chrześcijańskich nastąpiło Zesłanie Ducha Świętego. Wokół Starówki powstały dzielnice: rosyjska, etiopska, oraz wiele dzielnic żydowskich, w tym jedna z najbardziej znanych, którą zamieszkują ortodoksyjni Żydzi - Mea Szearim.
Ciekawym miejscem upamiętniającym najnowszą historię Żydów jest Yad Vashem - Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu. Kompleks upamiętniający ofiary tej zbrodni wzniesiono na Górze Herzla. Mieści się tu Muzeum Historii Holocaustu, Muzeum Sztuki, w którym prezentowane są dzieła powstałe w obozach, Mauzoleum i Synagoga. Liczne pomniki przypominają o zbrodni hitlerowskiej, do ciekawych należy Pomnik Dzieci upamiętniający najmłodsze ofiary. Znajduje się tu także pomnik przedstawiający Janusza Korczaka i Dzieci Getta.
